Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mickiewicz,Dziady
Naczympolegatozjawisko,zczegowynika?Zpodwójnego,
jaksięwydaje,przekazuwysyłanegoodbiorcy.Jedenjestskierowa-
nydojegorozumuipoczuciasłuszności(lub,szerzej,moralności,
etyki)igłosi,żecudzołóstwo,łamanieobietnic,grzech,uleganie
niekontrolowanymporywomitp.sązłemizasługująnapotępie-
nie:wprzypadkuDantego–napiekło.Drugijestskierowanydo
emocjiiinstynktów,niekiedynieświadomych,czytelnikaiskłania
gopewnegorodzajupodstępemdoutożsamianiasięzuczuciami
ipostawamibohaterów,którzyupadają.Niebezznaczeniajestteż
estetycznywymiaropisutego,coflzłe”,flniesłuszne”,leczpięknie
opisane.Pięknoisugestywnośćopisuzdecydowanieskłanianasra-
czejdoreakcjiestetyczno-uczuciowejniżracjonalno-etycznej35.
podobnymdobohaterówtychbanalnychopowieści–jeststanemduchabliskimlu-
bieżności.Jestnarcyzmem.].Słowatemogłybybyćodniesionewprostdobohaterki
Flauberta–oczymniżej.
35
Por.rozważanianatentematNoëlaCarrolla:Emotionsputusintouchwithour
values.Theyenableustosizeupasituationintermsofvalue.Byportrayingasituation
intermsofanemotiveoptic,then,anauthorordirectorcanmobilizesomeofourmost
importantautomaticmechanismsfordetectingvalueandthenforcomprehendingthe
situationsinquestionunderitsaegis.(...)Emotionsareatoolformakingjudgments
whichdonotrequirereflectiononabstractprinciples,butwhichsizeupcircumstances
automatically.(...)thetypicalnarrativecanenlisttheemotionsintheserviceofethical
understanding,shapingthesituationinawaythatmakesitmorallyintelligible,that
showsuswhatisatstake,andhowtoevaluateit.;(...)theemotionsthemselvesare
suspectassourcesofmoralunderstanding.(...)everyoneknowsthattheemotionscan
bemanipulated(...).Thereisnogenuineclaritytobehadfromtypicalnarratives.At
besttheirdistortionsaremistakenforclarityastheresultoftheemotionalmanipula-
tionofreaders,listeners,andviewers.;NarrativeandtheEthicalLife,w:ArtandEthical
Criticism,ed.byGarryL.Hagberg,BlackwellPublishing2008,s.42–43.[Emocje
pozwalająnamwchodzićwkontaktznaszymiwartościami;ujmowaćsytuacjęwka-
tegoriachwartości.Portretującjakąśsytuacjęwkategoriachoptykiemocjonalnej,
autorlubreżysermożezmobilizowaćniektórenaszeautomatycznemechanizmywy-
krywaniawartościipojmowaniaichpodtymkątem.(...)Uczuciasąnarzędziem
wydawaniasądów,któreniewymagająrefleksjinatematabstrakcyjnychzasad,lecz
automatycznieoceniająsytuacje.(...)typowanarracjamożeposłużyćsięemocjami,
byumożliwićnamzrozumienieetyczne,określeniesytuacjiwsposóbmoralnieintel-
ligibilny,ukazaćnam,ocochodziijaktooceniać.(...)sameemocjesąpodejrzane
jakoźródłomoralnegozrozumienia.(...)każdywie,żeuczuciamimożnama-
nipulować[podkr.–MC-K].Wtypowychnarracjachnieistniejeprawdziwaczy-
stość.Wnajlepszymrazieprzekręcaniewnichfaktówmożebyćmylonezczystością
wskutekemocjonalnejmanipulacjiczytelnikami,słuchaczami,widzami.].
~21~
