Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wstęp
formą.Teatralnemisteriumstałosięnaprzełomiewiekówznakiemnajważniejszych
dlategoczasuwartościiideałów,gdyżskupiałowsobietendencjecharakterystyczne
dlaówczesnegonduchaepoki”.Innymisłowy,misterium–jakouprzywilejowana
wśrodowiskusymbolistówformateatralna–zatoczyłowyraźnieszerszyniżtylko
symbolistycznykrągoddziaływania,pozostawiającwyraźnepiętnonaogólnymobra-
zieepokiiwpływającnajejwyobrażenieoautentycznejtwórczości.Fenomenmiste-
ryjności(nфеноменмистериaльного”),jaktwierdziNataliaPiczko3,określiłcałą
epokę.Wtymsensienaszymbadaniomnadteatralnąformąmisteryjnąprzyświeca
intencjadotarciadonduszykultury”4.Pracastanowiodpowiedźnanieobecność
wpolskiejliteraturzenaukowejpublikacji,któraukazywałabyobatypyrosyjskiego
misteriumwplaniehistoryczno-kulturowym,prezentowałabyosobliwościwymie-
nionychformmisteryjnychwodniesieniudokulturowychepok,wktórychpowsta-
ły,orazporównywałabyodmianygatunkowemisterium.Wobectegofaktunadrzęd-
nymcelempracyjestanalizafenomenumisteriumSrebrnegoWiekunapodstawie
pismWiaczesławaIwanowa.Przedmiotemanalizysąteatrologicznepracepoety,któ-
rychgeneralnetezywspartezostałyprzykładamizdramatówipoematówIwanowa–
pionieranowegoteatru5,kształtującegozarównoówczesnąmyśl,jakipraktykęte-
atralną.Wartozaznaczyć,iżkoncepcjapracy–polegającanawyróżnieniumisterium
przełomuwiekówjakozjawiska,którewpłynęłonakształtcałejepokiimanifestowa-
łojejgłębokietendencje(oddawałobowiemzmianyzachodzącewreligijnejświado-
mościtegoczasu)oraznapotraktowaniumisteryjnegoteatruwkulturzestaroruskiej
jakohistorycznegotładlanowegomisterium(neomisterium)SrebrnegoWieku–
wymuszadiametralnieodmiennepostępowaniemetodologicznewwymienionych
dwuczęściachpracy.Wpierwszejbędzietosyntetyczneujęciehistoryczno-kulturo-
we(wodniesieniudomisteriumstaroruskiego),wdrugiej–analizaantropologiczno-
filozoficznazuwzględnieniemspojrzeniahistoryczno-kulturowego(wodniesieniu
domisteriumSrebrnegoWieku).Wyróżnieniemisteriumprzełomuwiekównatle
tradycjiśredniowiecznejznajdujeswedodatkoweuzasadnieniewświetlewypowiedzi
WsiewołodaMeyerholda,rosyjskiegoprzedstawicielaWielkiejReformyTeatru,oso-
biściezwiązanegozIwanowem,bliskiegoproblematycemisterium.Reżysercharak-
teryzujemisteriumśredniowiecznejakoprzenikniętenadewszystkondydaktyzmem
ipoglądowądemonstracją”6,misteriumantycznezaś(naktórymwzorowałsięIwa-
now)jakospełniającefunkcjękatartyczną.Funkcjatasygnalizujeegzystencjalne,
azatemdalekodonioślejszeniżczystopoznawczeznaczenie–coskłaniadowyróż-
nieniawłaśniemisteriumSrebrnegoWieku.Celowośćzaproponowanejperspektywy
3
Н.Пичко,ФеноменмистериальноговконтекстекультурырусскогоСеребряноговека,
[on-line:]http://www.lib.ua-ru.net/diss/cont/222246.html,s.1–15VI2011.
4
Sformułowaniatego–jakojednejzkategoriikulturologicznychzaproponowanychprzez
samegoIwanowa–używaAndrzejDudek.Por.A.Dudek,WizjakulturywtwórczościWiaczesława
Iwanowa,Kraków2000,s.38.
5
TymmianemokreślaIwanowaWsiewołodMeyerhold.Por.W.Meyerhold,Przedrewolucją
(1905-1917),oprac.J.Koenig,A.Fewralski,tłum.A.Drawicz,J.Koenig,Warszawa1988,s.122.
6
Ibidem,s.148.
10•
