Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wstęp
uzasadnionajestwspominanymjużbrakiempracprezentującychteatrmisteryjnyna
odmiennychetapachrozwojurosyjskiejkultury,jakrównież–wodniesieniudo
misteriumprzełomuwieków–łączysięzprzekonaniem,iżnoweujęciemyśliteatral-
nejnfundatoranowegoteatru”,Iwanowa,wzbogaci,przeznaświetleniewątkówdo-
tądnieobecnychlubteżzmarginalizowanych,jedynąnagrunciepolskimdogłębną
analizętejproblematyki,ujętąwpracachMariiCymborskiej-Lebody7.Metodapracy
ukształtowałasięwdużejmierzewobliczustudiówwymienionejautorki,eksponu-
jącychrytualnyimitotwórczyaspektprojektuIwanowa,natomiastpozostawiających
wcieniunaszymzdaniemniezbywalnydlauchwyceniaistotykoncepcjiIwanowa
fundamentantropologiichrześcijańskiej,bezuwzględnieniaktóregoniesposóbdo-
strzecwewnętrznegonapięciaprzenikającegoIwanowowskąmyślorazpojąćznacze-
niawątkówantycznych,przedewszystkimtragediiimisterium.Rzeczjasna,jeśli
zawęzićpoleinterpretacyjnedorytuału(czyteżrytualności),wywodzącasięzmiste-
riumtragediauzyskazbliżonydoniegosens(nadmieńmy,żeCymborska-Leboda
traktujetragedięimisteriumsynonimicznie8).Jeślijednakuznać,żedostrzeżenie
najważniejszegowęzładramatycznegokoncepcjiIwanowawymagawprowadzenia
planuchrześcijańskiejsamoświadomościtwórcy,wtedyrozróżnienietragediiimiste-
rium–któretopierwiastkiówwęzełstanowią–stajesięsprawądlabadańpodstawo-
wą.Ufundowanieodniesieniantragediaamisterium”wchrześcijańskiejwizjiczło-
wiekaoznaczanowysposóbproblematyzacji,wnoszącydoaktualnegostanubadań
zarównonowepytania,jakinoweustalenia.Intencjąniniejszychrozważańjestwy-
sunięcienaplanpierwszywątkutragedii(ipodstawowegodlaniejfenomenudiady
–rozdarcia)orazskonfrontowaniegozimplikującąostatecznepojednanieideąmiste-
rium;ponadtoważnebędzieosadzeniefenomenutragicznościwplanieantropologii
chrześcijańskiej,whoryzonciektóregotragediazyskujeniewątpliwieobecnyuIwa-
nowawymiar–jakkolwiekbytoparadoksalnieniebrzmiało–chrześcijańskiejroz-
paczy9.WczęścidotyczącejmisteriumSrebrnegoWiekuodwołamysiędo–różnej
odliteraturoznawczej–filozoficzno-antropologicznejkategoriidramatuzaczerpnię-
tejodHansaUrsavonBalthasara,atakżeodJózefaTischnera10,comanaceluwy-
świetleniefilozoficzno-antropologicznejgłębimyśliIwanowa.Należypodkreślić,że
naszymzadaniemjestdotarciedoantropologiiteatruIwanowapoprzezanalizęjego
teatralnejwizji,kulminującejwideinchrześcijańskiegodramatyzmu”11.Tymsamym
7
M.Cymborska-Leboda,DramatpodznakiemDionizosa.Myślestetycznaapoetykagatun-
kówsymbolistówrosyjskich,Lublin1992orazeadem,Twórczośćwkręgumitu.Myślestetyczno-filozoficz-
naipoetykagatunkówdramatycznychsymbolistówrosyjskich,Lublin1997.
8
Por.eadem,DramatpodznakiemDionizosa…,s.127.
9
SørenKierkegaard,któryuznajerozpaczzanchorobęnaśmierć”,pisze:nChrześcijaństwo
odkryłozło,któregosięprzedtemnieznało;złemtymjestchorobanaśmierć.(ł)Tylkochrześcijanie
wiedzą,cotoznaczychorobanaśmierć”.Por.S.Kierkegaard,Chorobanaśmierć,tłum.J.Iwasz-
kiewicz,Warszawa1995,s.12.
10
Omówienietychkategoriizob.s.175.
11
PojęcietoproponujeEligiuszPiotrowskiwodniesieniudoistotypracHansaUrsavonBal-
thasara.Por.E.Piotrowski,Teodramat:dramatycznasoteriologiaHansaUrsavonBalthasara,Kraków
1999,s.13.
11•
