Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1939roku.Wdoznanymwtedybóluigoryczydoszukiwanosię
genezyDomkuzkart
9
.Płynąłztegowniosek,żepisarzsprzyjał
nowymideomidącymzewschodu,ajegokategorycznesądy
wartościującemożnabypostawićoboktychwypowiadanych
przezpowojennychwyznawcówNowejWiary.Jednakupod-
łożatransformacjipoglądówZegadłowiczależałyemocje
(oburzenie,gniew),aniesterowaneodgórniezachowaniapoli-
tyczne.EmocjeprzebijajązwypowiedziilistówZegadłowicza,
przeżywającegointensywnieporażkępaństwa,podczasgdy
powojenneprzejściepolskiegointeligentanapozycjelewicowe
(komunistyczne)CzesławMiłoszopisałjakoprzyjęciepigułki
Murti-Binga.Przejścietomiałowistociewięcejzezdroworoz-
sądkowejkalkulacjiidostosowanejdowarunkówpolitycznych
strategiidziałanianiżbyłoaktemzmianynastawieniapod
wpływemmocnegoprzeżycia.Przynajmniejwprzypadkudoj-
rzałychpisarzy,bomłodzi(Hpryszczaci”)moglidoświadczyć
kryzysuintensywnie,cobytłumaczyłoichideowyradykalizm.
WarszawskaprapremieraDomkuzkart(30.04.1953)przypadła
naczaswypaleniarewolucyjnegożaru,aleiwzmocnieniater-
roruwczasie,którynastałpośmierciStalina.Progresywnafra-
zeologiastosowanabyłajużniemalautomatycznieniczymry-
tualnezaklinanierzeczywistości.Dlategoaktorzystanęliprzed
trudnymzadaniem:jakwypowiadaćkwestie,którenierzadko
brzmiałyjużwtedyjakideologiczneipublicystycznefrazesy,
bardzoodległeodstyluwłaściwegodlaśrodowiskadziennikar-
skiego,jeślijegoczłonkowieniespełniająjedynierolifunkcjo-
nariuszysystemu.
RadykalizacjapoglądówZegadłowiczazostaładoceniona,
amożenawetprzeceniona,gdyżniedowiemysięjuż,jakie
miejsceznalazłbypisarzdlasiebiewPolscepowojennej.Nurt
społecznyuznanozagłównywjegodziełach,adlazaangażo-
waniapolitycznegoZegadłowicza,okazywanegoprzezeńjaw-
niewlatachtrzydziestychXXwieku,piszącyoprzedstawieniu
z1953rokuszukaliprzyczynnietylkowewolucjiświadomo-
ści,aleteżwosobistymbólu,oburzeniu,wstręcieinienawiści.
Wtensposóbsatyryczny,nawetpamfletowywydźwiękdrama-
tupowiązanozafektemnegatywnymjakowartościąmoralną,
którejwyrazembyłgestcałkowitegosprzeciwuiwpisanyweń
uniwersalistycznysens.Tenzaśmiałwynikaćbezpośrednio
9
Zob.J.Lipiński,Namarginesie…;J.Pomianowski,Takbyło…
