Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
orealizmie,tozdecydowanietendencyjnym,nawetniegrote-
skowym,jaksugerowalitoniektórzyzrecenzentówspektaklu.
Nieidziemijednakoschematyzmideklaratywnośćprzedsta-
wieniazlatpięćdziesiątych,gdyżtakakrytykazkonieczności
teżsprowadziłabysiędokliszwerbalnych.Interesujemnie
spojrzenienasztukęZegadłowiczaprzezpryzmathumanita-
ryzmujakojejideowegopodłoża.Nowożytnajegoodmiana
opartajestnaresentymencie,więcnaintensywnejprzeżywanej
emocjiniechęciprzechodzącejwgniew.Niebezprzyczynyre-
cenzenciwarszawskiegowystawieniapodkreślaliemocjonalny
aspektsztukiizezrozumieniemodnosilisiędożarliwościau-
toradramatuwdemaskowaniumiernościprzedwojennychelit.
Idąctymtropemmożnapoczynićzałożenie,żepisanywstanie
Huczuciowejgorączki”poklęscewrześniowej1939rokuutwór
macharakterreaktywny,czyliodpowiadanadoznaneupoko-
rzenienietykoodwroga,alewpierwszymrzędziezestrony
przedstawicieliwłasnegopaństwa.
WewspomnieniuEdwardaKozikowskiegozczasówHCzar-
taka”znalazłosięzdanie:HZegadłowiczwomawianymokresie
byłpoetąowątłymkośćcuideowym,łatwoulegałwpływom
ikażdaksiążka,którawywarłananimjakietakiewrażenie,
znajdowałaodbiciewjegotwórczości”
11
.Jednocześnietowa-
rzyszyłogorzeńskiemupisarzowiprzeświadczenie,żemado
spełnieniamisję,cozczasemprzybrałokształtradykalizmu,
najpierwobyczajowego,późniejspołecznego.Nadtonasilające
sięwlatachtrzydziestychniewybrednesugestieodnośniejego
różnoetnicznegopochodzenia,jakteżzarzutfilosemityzmu
mogłystanowićpożywkędlaurazy,któraznalazławyrazwoso-
bieSztorca–autorskiegorezonerawDomkuzkart.Pokrew-
negoZegadłowiczowirównieżzewzględunarzutowaneweń
elementyautobiograficzne(zarównobohater,jakiautorwzięli
udziałwZjeździeLwowskimw1936).Sztorc,malarzipisarz,
zpasjąwygłaszaoskarżenia,gdyżtakpojmujemisjęspołeczną
lewicowegointeligenta.Jegopostaćnawiązujedotradycjianar-
chizującychartystów:rybałtów,wędrowców,plebejskichmen-
torów,pozostającychnaperyferiachustabilizowanegosystemu
politycznego.Tutajliniatazostaładopełnionaojeszczejedno,
nowoczesneogniwokomunizmu.Dziękitemupowiązaniugłos
11E.Kozikowski,ZewspomnieńoEmiluZegadłowiczu,HKamena”1956,
nr9,s.20.
