Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wprowadzenie
13
Rewolucja1848roku,wojny,głódiepidemiecholeryspowodowaływniektórych
okresachgwałtownyubytekludności,któregoniemógłzrekompensowaćnapływ
migracyjny.Liczbaludnościcywilnejwlatach1846-1849i1852oscylowaławokół
39,3tys.mieszkańców,wzrosłanatomiastgwałtownieliczebnośćwojska(dook.
5000).Wkolejnychokresachnotowanoprzemiennądynamikęludnościcywilnej:
wlatach1852-1855średnirocznyprzyrost900osób,wlatach1855-1858stabilizacja
napoziomieokoło42,1tys.mieszkańców,wlatach1858-1861średnirocznyprzy-
rost900osób,wlatach1861-1864niebyłoprawieżadnegoprzyrostuludności
cywilnej.Odpołowylutego1863rokutrwałodpływludnościzasilającejszeregipo-
wstańcówwKrólestwiePolskim.W1864rokunatomiastnotowanowmieściere-
kordowąliczbęwojska-ponad8000żołnierzy.WtymteżrokuPoznańpodwzglę-
demogólnejliczbymieszkańcówbyłna14pozycjiwśróddużychmiastnależących
domonarchiipruskiej(wgranicachz1910roku).
Poznańuznanozaważnypunktstrategicznywsystemieobronnympaństwapru-
skiego,toteżpoukończeniubudowyfortyfikacji(w1869roku)wmieściezakwate-
rowanoaż6212żołnierzy.Tylkodwamiastaszczyciłysięwiększąichliczbą,amia-
nowicie:Berlin(18,7tys.)iGdańsk(6300).Taklicznygarnizonpoznańskistanowił
silnypunktoporuwpobliżugranicyzRosją,zdrugiejzaśstrony-demonstrował
siłęwstosunkudopodbitejludnościpolskiejiumożliwiałpresjęgermanizacyjną3.
Uzupełniającteinformacje,należypodkreślić,iżdążącdozmianydo-
tychczasowejstrukturynarodowościowejiwyznaniowejmieszkańcóworaz
umocnieniawizerunkuPoznaniajakoflstolicyniemieckiegoWschodu”4,
władzepruskiepodjęłyintensywnedziałaniazwiązaneznakłanianiem
niemieckichobywatelidoosiedlaniasięwmieście.Jużwlatach1817-1840
doPoznaniaprzybyłazgłębiPrussporagrupaurzędników,rzemieślników,
kupców,bankierów,nauczycieliinajemnychrobotników.Szerokozakrojo-
nejakcjinarzeczpropagowaniaosadnictwaobywateliniemieckichtowarzy-
szyłydziałaniazmierzającedoograniczeniadopływudomiastaludności
polskiej5.Efektemtakiejpolitykinarodowościowejwładzpruskichbyłregu-
larnywzrostliczebnościzamieszkałejwPoznaniuludnościniemieckiej.
Wartoprzypomnieć,iżwkonsekwencjitychdziałańw1867rokuwmieście
żyło22144(46,9%)Niemców,17940(38%)Polakówi7101(15,1%)Żydów.
---
---
---
---
---
---
---
--
3M.Kędelski,Stosunkiludnościowewlatach1815-1918,[w:]DziejePoznania,podred.J.To-
polskiego,t.2,cz.1:DziejePoznania1793-1918,podred.J.TopolskiegoiL.Trzeciakowskiego,
Warszawa-Poznań1994,s.224-225.
4NiemieckiejwizjimiastaPolacyprzeciwstawialiwłasną,opartąnapostrzeganiuPozna-
niajakoflnieformalnejstolicywszystkichPolakówżyjącychpodpruskimzaborem”.Ozjawi-
skutympisałAndrzejKwileckiwswojejksiążcePoznaństolicąPolskizachodniej.Odkongresu
wiedeńskiegodoPowstaniaWielkopolskiego(Poznań2008).Zob.takżeL.Trzeciakowski,Poznań-
-Posen.StolicaPolakówpodzaborempruskim-HaupstadtderOstmark,flPrzeglądZachodni”2004,
z.2,s.71-85;D.Ratajczakowa,Twierdzaiteatr,[w:]Twierdzaiteatr.KsięgajubileuszowaTeatru
PolskiegowPoznaniu1875-2000,podred.K.Kurka,Poznań2000,s.17-18.
5Cz.Łuczak,Życiegospodarczo-społecznewPoznaniu1815-1918,Poznań1965,s.44.
