Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
technologicznejkonstrukcjiświata–wskazanienierozerwalnegosplotutechnologiizżyciem
społecznym,zatopienietechnologiiwnim,podkreśleniewzajemnegosprzężeniaobuczynników
iukazaniawielościobszarów,którewzwiązkuztąrelacjąwymagająredefinicji.Jakzwraca
bowiemuwagęJohnLaw:„Porządekspołecznyniejestjużporządkiemspołecznym.Stanowi
onbowiemporządeksocjotechniczny.To,cojestspołeczne,marównieżwymiartechnologiczny.
Tonatomiast,cookreślaliśmyzwyklemianemtechnologicznego,matakżecharakterspołeczny.
Wpraktycenicniejestjuż»czysto«technologiczneani»czysto«społeczne”[13].
Starekategorieopisu,bazującewłaśnienaopozycjach,zdająsięjużnieadekwatne.Trudno
bowiemrozpatrywaćnaprzykładtechnologiemedycznezwiązanezewspomaganiemorganizmu
człowieka(mechanicznazastawkasercaalbokolagenowerekonstrukcjeścięgien)jakoodrębne
wobecniegoistanowionegoprzezniegoporządkuspołecznego.Równocześnieniesposóbmówić
owyższościjednegoelementunaddrugim,ponieważfunkcjonująonetylkowtymszczególnym
związkuijednakowogowspółtworzą–chorynaserceczłowiekbezmechanicznejzastawkimógłby
szybkozakończyćswojeżycie,azastawkibez„właściciela”sązaledwiekawałkiemsyntetycznego
włókna.Wwynikustopieniasiętychdwóchwymiarówżyciamożnamówićoczłowieku
antropotechnicznym[14]lubteż,jakchciałbytegoBrunoLatour,oaktancie.
Wartowięcrozpatrywaćówstan,popierwsze,wkategoriachrównorzędnychrelacji,anie
stosunkównadrzędnościipodrzędnościstruktur,podrugie,wkategoriachprzegromadzenia,anie
zestawieniazróżnicowanychelementów,wreszciepotrzecie,jakodomenętrwałejhybrydowości,
aniechwilowegopołączenia.
Rozdziałtenmadwapodstawowecele.Wpierwszejkolejnościukazujeonkluczowewątki
obecnewdyskursienaukowymdotyczącedefiniowaniatechnologii–podkreślazasadnicze
opozycje,przedstawiagłównenurtymyśleniaotechnologiiipróbujezarysowaćpraktykigraniczne.
Jednocześniejednak–itodrugicelrozdziału–próbujeonsproblematyzowaćprzedstawiane
zagadnienia.Chciałbymbowiempokazać,jaklabilnesąteutrwalonewtechnologicznymdyskursie
podziałyorazzjakskomplikowanąiwielowymiarowąrelacjączłowiek–technologiamamydziś
doczynienia.
Technologiaatechnika
Jednązpierwszychprzeszkód,jakienapotykabadaczzajmującysiętechnologią,jestkonfrontacja
zdefinicjątegozjawiska.Uporaniesięztąkwestiąpowinnostanowićpunktwyjściowydladalszych
poszukiwań.Sytuacjajestjednakotyletrudna,żeprzedmiotzainteresowaniajestzjawiskiem
procesualnym,atakże–coznacznieutrudniajegoopis–ujmowanymczęstodośćpotocznie
ikontekstowo.
Procesualnośćtechnologiiwynikazezwiązanegozniąpłynnegomomentuprzejściamiędzyideą
(któranapędzatechnologię)amaterialnością(którejcechyzczasemideawykształca).Nieostrośćtej
transformacjipowoduje,żewymykasięonajednoznacznymporządkująco-systematyzującym
definicjom.Klasyfikowaniezjawiskjakotechnologicznychsprowadzasięczęsto–jakbędępisał
szerzejwdalszejczęścipracy–doodpowiedzinapytanie,czycośjest
rzeczą/urządzeniem//narzędziem(thing/device/tool),czyteżwiedzą/zdolnością/umiejętnościami
(knowledge/ability/skills).Mówiącinnymisłowy,czyjest„materialnymucieleśnieniepomysłów,
którekomuśwcześniejprzyszłydogłowy”,czyteż„ruchemświadomości,wobecświataidei,
przekonańipragnień”[15].Wtympierwszymprzypadkumielibyśmydoczynieniaztechniką,
wtymdrugim–ztechnologią.
Zagadnieniejednakniejesttakproste,jakmogłobysięwydawać.Należałobybowiem
jesproblematyzowaćiodpowiedziećsobienadwakluczowedlaniegopytania.Popierwsze,czy
wprzypadkuprzedmiotówiinnychmaterialnychreprezentacjiniepowinnosięmówićotechnologii.
