Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Robotwogrodzie,robotnaMarsie...
23
muwpływanastopieńmożliwychinterakcji.Przypuśćmy,żestoimyna
nadmorskiejplażyimamydodyspozycjidrona,którynietylkoprezentuje
morzezlotuptaka,aletakżelokalizujetonących,którzysąwyposażeni
wspecjalneurządzenianamierzające,przesyłającedźwiękimierzącetęt-
no.Zapomocąspecjalnychramionzdalnyrobot,sterowanyprzeznas,jest
wstaniebłyskawiczniedotrzećdotonącegoigouratować.Mamytuprzy-
kładsynergicznegosystemurozszerzonegoikilkujegokonstytutywnych
ogniw.Taprostaegzemplifikacjaobrazuje,naczympolegarozszerzenie
systemuonowekomponentyiwjakisposóbkomponentytemogąwpły-
waćzwrotnienazakresinterakcjipodmiotuzeświatem27.
Dreyfusjestwobectakichrozszerzeńwyraźniesceptyczny.Uważa,że
Dtele-technologie”,takiejaktelefonykomórkowe,telekonferencje,zakupy
internetowe,telerobotykaczykameryinternetowe,wskrzeszająwątpliwo-
ścizapoczątkowaneprzezKartezjusza.Amerykańskifilozofobawiasię
wszechobecnejteleobecności28orazzależnościodelektronicznychprotez
dozapośredniczenianaszejrelacjidoświata.DKiedyoglądamtelewizję,
mogęrozważniesięzastanawiać,czyNASAfałszujelądowanienaMarsie,
któregojestem–jaksądzę–świadkiem,aleniemogęwtensamspo-
sóbrozsądniewątpićwto,żesiedzęnamojejkanapieotoczonyprzezro-
dzinę”29.Tenzapośredniczonykontaktzrzeczywistościąmożebyć,jego
zdaniem,conajwyżejubogąimitacją.Istotnie.Podwielomawzględami
zapośredniczonytechniczniekontaktzeświatemjestznacznieuboższyod
bezpośredniegokontaktu.Wartojednakwziąćpoduwagę,popierwsze,
żewieleobszarów,doktórychdocierająurządzenia,sącałkowicieniedo-
stępnedlaczłowiekaiumykająjegobiologicznymuwarunkowaniom(głę-
bieoceanuczyskorupyziemskiej,powierzchniaMarsaczyjeszczeodle-
glejszerejonykosmosu).Podrugie,komputerygenerujązupełnienowe
środowiskaaktywnościczłowieka,niejakosubstytucjeświatafizycznego,
bezwyraźnychodniesieńdorealności,którychsposóbprezentowaniajest
ściślesprzężonyzprzeznaczeniemurządzenia(naprzykładekrankompu-
tera,goglerzeczywistościwirtualnej).Wtedytointeraktywneśrodowisko
prezentujesięużytkownikomwoptymalnychispecjalniestworzonychdo
tegowarunkach.Dreyfusmajednakwieleracji,gdyżzapośredniczenie
27Wrazzestopniemzaawansowaniaukładuniezawszeidziewparze,rzeczjasna,
stopieńjegoużytecznościibrakkontrowersji.Zaawansowaniesystemumożezpowo-
dzeniemprowadzićdoniebezpiecznychnastępstw,nadużyć,naprzykładwykorzysty-
wanianarzędzidoataków,spadkubezpieczeństwa,powszechnejinwigilacji,manipu-
lacjiczynawetdowybuchucyberwojny.
28PojęciepoddanedokładnejanaliziewpodrozdzialeZjawiskoteleobecności.
29H.L.Dreyfus,Telepistemology:Descartes’sLastStand,op.cit.,s.56.
