Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagadnieniateoretyczne
systematyzacjimateriałuliterackiego,mającyjakokategorięnadrzędnąrodzaj
literacki,podrzędną-odmianęgatunkową”(Słownikterminów…1998).Lite-
raturabyłapierwsządziedziną,którazaadaptowałapojęciegatunkujeszcze
wstarożytności,atozasprawąPlatonaiArystotelesa.Platondokonałpodzia-
łusztukzewzględunakryteriummimetyczności,couznawanejestzapocząt-
kigenologii.Wyróżniłsztukiużytkujące,naśladująceiwytwarzające(Platon
2006:316),ajegomyślznalazłakontynuacjęwpoglądachArystotelesa.Już
wpierwszymzdaniuPoetykitenstarożytnyfilozofzaznacza,że:nPrzedmio-
temtegowykładuniechbędziesamasztukapoetycka,jejistotairodzajeoraz
właściwościkażdegoznich,sposób,wjakinależyukładaćfabułę,abyutwór
poetyckibyłpiękny,jegoskładnikiilościoweijakościowe,atakżewszystkie
innesprawy,którewchodząwzakrestejdyscyplinybadawczej”(Arystoteles
1989:3).Dalszewywodydotycząm.in.wyróżnieniadwóchtypówwypowie-
dzijęzykowej-epickiegoidramatycznego-orazteoriigatunkówpoetyckich
wyodrębnionych,zaPlatonem,napodstawieprzedmiotunaśladowania.Kon-
cepcjaArystotelesa,odpowiedniodoprecyzowana,obowiązywałahegemo-
nistyczniewpolskiejmyśligenologicznejdoXXw.2DopieropraceStefanii
Skwarczyńskiejrzuciłynoweświatłonaproblemygenologiijakonauki.Postu-
lowałaona,abyobiektembadańgenologicznychuczynićfaktygenologiczne,
wskładktórychwchodzą:nazwygenologiczne,pojęciagenologiczne,przed-
miotygenologiczne(rodzaje,gatunkiiodmianygatunkowe).Widaćtuwyraź-
nieprzenikaniesiękoncepcjitypologicznejinominalistycznejgatunku.Skoro
bowiemprzedmiotygenologicznesąnierozłącznezkonkretnymmateriałem
wypowiedzijęzykowej,tomówimyobytachjednostkowych,aleobjętych
wspólnąnazwą,oznaczającągatunekniejakowyekscerpowanyzcechwspól-
nychjednostek,budującychpewneuniwersum.Jednocześnieniemożnazapo-
minaćoproweniencjibiologicznejgatunku.JakpiszeRomualdCudak:nGatu-
nekmożemyrozpatrywaćwswymrozwojuwanalogiidobiologicznegożycia,
zatempodobniejakorganizmrodzisię,rośnie,osiągadoskonałośćiumiera”
(Cudak2007:24).OdczasupublikacjipracS.Skwarczyńskiejminęłowielelat,
aleproblemprzezniąprzedstawionywydajesięcałyczasaktualnyinieroz-
wiązany-wmyśligenologicznejtakżedziśpanujechaos.Możnazastanawiać
2Zaryshistoriiliteraturoznawczejmyśligenologicznejmożnaznaleźćwartykule
R.CudakaRzutokanapolskągenologięliteracką(Cudak2007).Tamrównieżobszer-
nabibliografianatentemat.
22
