Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WNaturalnejhistoriireligiiDavidHume(1962b)zadałdwazasadniczepytania
dotyczącereligii:czywierzeniareligijnesąracjonalneicotakiegownaturzeczłowie-
kaodpowiadazato,żeludziejeżywią?Tapierwszakwestiajestprzedmiotembadań
teologiinaturalnej,któraokreśla,najakichpodstawachmożnaracjonalnieoprzeć
konkretnewierzeniareligijne.Drugakwestiadotyczyprzyczynowegopochodzenia
wierzeńreligijnych.Osiemnastowiecznahistorianaturalnabyłaprzedsięwzięciem
intelektualnymdążącymdopowiązaniafaktówempirycznychzapomocąteoretycz-
nychramwyjaśniających.Historięnaturalnąreligiiiteologięnaturalnąujmowano
tradycyjniejakodwieodrębnekwestie.WNaturalnejhistoriireligiiHumeśledzi
historycznyrozwójreligiiiposzukujejejźródełwludzkiejpsychice(pytaniedru-
gie),podczasgdywwydanychpośmiertnieDialogachoreligiinaturalnej(Hume
1962a)podejmujekwestięsiłyprzekonywaniaargumentówteologiinaturalnej
(pytaniepierwsze).
Zgodnieztym,cozasugerowałjużHume,atakżezgodnieznaszymiargumenta
-
mizawartymiwtejksiążce,owedwazagadnieniadotyczącereligiisąściślepowiązane.
Jednaznaszychgłównychtezmówi,żedouchwyceniarozumowychpodstawreligii
potrzebalepszegowgląduwto,jakmająsiędosiebierozumiprzyczynowepocho-
dzeniewierzeńreligijnych,azwłaszczaskądbiorąsięwykorzystywaneprzezteologię
naturalnąintuicje.Humezaproponował,żenasuwająsięnamonepoprostudlatego,
żesądlanasoczywiste:nCałabudowaświataświadczyorozumnymtwórcyiżaden
racjonalniemyślącyczłowiek,skoropoważniesięzastanowi,niezdołaaniprzezchwi-
lępowstrzymaćsięodwiarywpodstawowezasadyprawdziwegoteizmuiprawdzi-
wejreligii”(Hume1962b:139).WDialogachsceptycznieoceniłonjednakargument
zprojektu,sugerując,żeintuicje,którewykorzystujeteologianaturalna,taknaprawdę
wcaleniesąoczywiste.Askoroniesątakie,tomożnapytać,czywnioskowanieopraw-
dziwościteizmunapodstawierozumuiobserwacjiempirycznychjestuzasadnione.
Historianaturalnareligiiorazteologianaturalnaprzecinająsięrównieżwwy-
miarze,wjakimoferowaneprzeznaukiprzyczynowewyjaśnieniareligiimająkon-
sekwencjedlaracjonalnościwierzeńreligijnych.Mówiącwprost,czynaturalistyczne
(ewolucjonistyczne,kognitywne)wyjaśnieniewierzeńreligijnychpodważa(ang.
debunk)teprzekonania?Terminunpodważanie”powszechnieużywasięwmocnym
znaczeniu,jakoobalenie,wykazanie,żejakaśtezajestfałszywa.Jednakfilozofowie
zwykleużywajątegosłowawbardziejograniczonymsensiewykazaniazbędności
(ang.toexplainaway)jakiejśhipotezy.Poprzezzgłębienieprzyczynowejhistorii
danegowierzeniaargumentypodważającepodkopujątowierzenie.Wyobraźmy
sobieprzykładowo,żewiaręreligijnąmożnawyjaśnićjakoadaptację,którawzmac-
niazachowaniakooperacyjne:dziękiwierzeniomreligijnymoraztowarzyszącym
imkosztownymreligijnymzaangażowaniom,takimjakzasadyubioruorazprzepisy
żywieniowe,ludziemogąwwiarygodnysposóbzasygnalizować,żeprzynależądo
18
Teologianaturalnaihistorianaturalna
