Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
tyzmu9.PrzykłademtegobyłarękopiśmiennaBibliothecaPolonamagnauniversalis
jegoautorstwa,zestawianaod1742roku.Wkrótcesytuacjabibliografiinarodowych
naterenieRzeczypospolitejstałasiępriorytetowa.Zewspomnianychjużpobudek
patriotycznychzainteresowanosięwsposóbszczególnyopracowaniemźródełpo-
zwalającychnazarchiwizowaniepiśmiennictwakrajowego.Niemalrównocześnie
stworzonokilkaindywidualnychwarsztatówbibliografiinarodowej,zawierającej
systematycznyobrazwszystkichdziedzinwiedzy.PracaFeliksaBentkowskiego
Historialiteraturypolskiejwystawionejwspisiedziełdrukiemogłoszonych(T.1-2,
Warszawa;Wilno1814)dałaimpulsdoukazaniasiękolejnychbibliografiina-
rodowych:AdamBenedyktJocherprzygotowałObrazbibliografczno‑historyczny
literaturyinaukwPolsceodwprowadzeniadoniejdrukuporok1830włącznie,
zpismJanockiego,Bentkowskiego,LudwikaSobolewskiego,Ossolińskiego,Juszyń‑
skiego,JanaWincentegoiJerzegoSamuelaBandtkówitd.wystawionego(T.1-3,
Wilno1840-1857),aMichałWiszniewski-adnotowanąHistorięliteraturypol‑
skiej(T.1-10,Kraków1840-1857).Dlatychautorówbibliografiabyłanarzędziem
nauki,alejednocześnieM.Wiszniewskipotraktowałjąjakonaukępomocniczą,
związanązfilologiąihistorią.DlaKarolaEstreichera,uznanegozarzeczywistego
ojcabibliografiinarodowej,bibliografiabyłacelemsamymwsobie.Twórcawielo-
tomowejBibliografipolskiejuczyniłjąnieodzownączęściąwarsztatuinformacyj-
negoorazobiektywnymrejestremdorobkuintelektualnego.
Odbiorcomdanychbibliograficznychprzestałyjednakwystarczaćretrospek-
tywnieopracowanenarzędziainformacji.Wrazzrozwojemczasopiśmiennic-
twa,wtymnaukowego,wwiekachXVIIiXVIIIwśrodowiskueuropejskim
powstałacyklicznieogłaszanabibliografiaanalityczna,recenzyjna,często
krytyczna,któraułatwiaładobórpiśmiennictwaspośródogromupublikacji.
Pojawiłysięczasopismazzestawieniamibibliograficznymi,np.:nJournaldes
Sçavans”,nPhilosophicalTransactions”,nGiornaledeLetterati”,nActaErudito-
rum”(pozmianienNovaActaEruditorum”),nMercuresavant”.Wśrodowisku
bibliografówpruskichipomorskichzaczętoteżwydawaćwzorowanenanich
czasopismakrytyczno-naukowewyposażonewdziałybibliograficzne,np.
nPolnischeBibliothek,WelchevonBüchernundanderenzurPolnischenund
PreussischenHistorieDienendenSachenAusfrühlicheNachrichtGiebt”zlat
1718-1719,redagowaneprzezgdańskiegoprawnikaibibliografaGottfrieda
Lengnicha.Wlatach1722-1724GeorgPeterSchultzzgimnazjumtoruńskiego
nieregularniepublikowałnDasGelehrtePreussen”,aw1725rokujakokwar-
talnik-nContinuirtesGelehrtesPreussen”.ZkoleiwKrólewcuw1723roku
MichaelLilienthalogłaszałmiesięczniknErleutertesPreussen”10.Rozpocząłsię
9Por.T.Bieńkowski:„Programmalitterarium”JózefaAndrzejaZałuskiego.W:Zbadań
nadpolskimiksięgozbioramihistorycznymi.Z.2.Pracazbior.podred.B.Bieńkowskiej.War-
szawa1976,s.17.
10WydawnictwaJ.P.SchultzaiM.Lilienthalabywająteżzaliczanedopraczbiorowych.
J.Korpała:DziejebibliografiwPolsce…,s.63-64.
