Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.
Problemypracywpedagogicepracy
35
Pesymistycznescenariuszedotycząceprzyszłościświataipracy,nakreślone
przezJeremy’egoRifkina103,ZygmuntaŁomnego104,RalfaDehrendorfa105iin-
nych,wydająsięjednakprzesadzone.Oczywiściezmienisięcharakterpracy,
niepomierniewzrośnierolaczynnościintelektualnych,społeczeństwoniebę-
dziejużwyłączniespołeczeństwempracy,alestaniesięspołeczeństwemwiedzy
ipracy,apracabędziegłówniepracąwytwórcząiusługową,badawcząitwór-
czą–równieżwzakresieuczeniasię,orazorganizacyjnąisterowniczą106.
Z.Wiatrowskiprognozuje,żewstrukturzeiogólnymwyraziepracy„na-
stępowaćbędądalekoidącezmiany.Przedewszystkimzmniejszaćsiębędzie
wymiartradycyjniepojmowanejpracyfizycznej”107.Wszyscyprognostycy
przemianwprocesiepracysązgodnicodotego,żewzrastaćbędzieznacze-
niepracyintelektualnej,alenieprzewidującałkowitejlikwidacjipracyfizycz-
nej.Pozostaniezarównopracafizyczna,jakiumysłowa–jako„aktywność
fizycznalubintelektualna”108–gdyżzewzględunawydatkowanieenergii
człowieka,tj.fizycznejiumysłowej,rozróżniasiępracęfizycznąiumysłową.
Przyjąłsięzwyczajnazywaniapracownikówwykonującychpracęumysłową
pracownikamiumysłowymiiutożsamianiaichzinteligencją–wdzisiejszym
rozumieniutychterminów–oczywiścieniesłusznie.JanSzczepańskiwkilku
swoichpublikacjach,jużnaprzełomielatpięćdziesiątychisześćdziesiątych,
zwracałuwagęnafakt,iżniemożnaidentyfikowaćinteligencjizwszystki-
mipracownikamiumysłowymiiusiłowałprzewartościowaćpoglądnatente-
mat.W1988rokuzaproponowałamwięcwprowadzenietakichterminów,jak:
„pracownicyinformacyjni”,„energetyczni”i„energetyczno-informacyjni”109.
Pracownicyenergetycznitoci,którychpracapolegagłównienaprzetwarza-
niuenergomaterii.Oczywiścieprzetwarzająpewneilościinformacji,ponie-
ważzarównotzw.procesyczystoenergetyczne,jakiczystoinformacyjnenie
występująwprocesachsterowniczych,aprzetwarzaniuenergomateriizawsze
musitowarzyszyćprzetwarzaniechociażbybardzoniewieluinformacji–co
103J.Rifkin,Koniecpracy.Schyłeksiłyroboczejnaświecieipoczątekerypostrynkowej,tłum.
E.Kania,WydawnictwoDolnośląskie,Wrocław2001,s.291.
104Z.Łomny,Hipotetycznyobrazświataw2025roku[w:]Kultura,wartości,kształcenie,red.
D.Kubinowski,WydawnictwoAdamMarszałek,Toruń2003.
105R.Dahrendorfwopracowaniuz1980rokupt.Zanikaniespołeczeństwazbudowanegona
pracystarałsięwykazać,żeperspektywaistnieniaspołeczeństwabezpracystaniesiękiedyś
prawdziwąrzeczywistościąludzkiegobytowania;za:EncyklopediapedagogicznaXXIwie-
ku...,dz.cyt.,s.786.
106Por.EncyklopediapedagogicznaXXIwieku...,dz.cyt.,s.787.
107Z.Wiatrowski,Pracawzbiorachwartości...,dz.cyt.,s.30.
108„Pracajesttoaktywnośćfizycznaiumysłowa”–takdefiniujepracęN.Sillamy,por.Słownik
psychologii...,dz.cyt.,s.218.
109J.Wilsz,Interpretacjastrukturyspołeczeństwawaspekcieteoriisystemówautonomicznych,
„PostępyCybernetyki”1988,r.11,z.1,s.34.