Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.
Problemypracywpedagogicepracy
37
Piszeonmiędzyinnymi:„istniejenietylkomateria(«światpierwszy»),lecz
równieżumysł(«światdrugi»)iprzyjmuję,żeistniejątakżejeszczeinnerzeczy,
przedewszystkimwytworyludzkiegoumysłu,doktórychnależąnaszenauko-
weprojekty,teorieiproblemy(«świattrzeci»)”114.Światpierwszyjestświatem
materialnymifizycznym:ciał,stanówfizycznych,procesówisił.Druginato-
miastjestświatemprzeżyćludzkichipodświadomychprocesówpsychicznych.
Świattrzecistanowiątworyludzkiegoumysłu,ajegobardzoistotnąirzeczywi-
stą,chociażniematerialnączęścią,sąnaprzykładproblemy(„jednymznajważ-
niejszychproblemówjestposzukiwanielepszychwarunkówżyciowych:więk-
szejwolności,lepszegoświata”115).Świattrzeci–problemówabstrakcyjnych,
„niewywierajakiegokolwiekbezpośredniegowpływunaświatpierw-
szy;nawetzapomocąkomputerów.Wpływtenzawszeoddziałujeprzezświa-
domość”116,czyliprzezświatdrugi,a„wkształtowaniurzeczywistości,wpró-
bierealizacjimarzeniazeświatadrugiego[...]świattrzeciodgrywadecydującą
rolę”117.Światpierwszyitrzecimogąnasiebieoddziaływaćzapośrednictwem
światadrugiego,będącegoświatemsubiektywnychiosobistychprzeżyćoraz
niewątpliwieemocjiwłasnych,którychrolawprocesiepracywostatnimczasie
jestzauważanaprzezjegobadaczy.
Procesypracynależyrozpatrywaćwaspekcieinterakcjizachodzącejmię-
dzytymitrzemaświatami(wedługK.R.Poppera–interakcjata„możebyć
traktowanajakokształtowanierzeczywistości”118).Zatemznajomośćkażdego
ztychświatów,ichwzajemnychzwiązkówwydajesiędziśiwprzyszłościnie-
odzownawprocesiekształtowaniarzeczywistościpoprzezpracę.Tylkotakie
podejściegwarantujeuruchomieniewczłowiekuelementutwórczego,dzię-
kiktóremu„tworząc,jednocześniejesteśmysamiprzekształcaniprzeznasze
dzieło”119.
Dotychczasowepodejściadopracy(dotyczytogłównielatosiemdziesią-
tych)byłynazbytprzesyconefilozofiąmaterialistycznąifizykalizmem,gdyż
koncentrowanosięgłównienaoddziaływaniachwprocesiepracynaprzed-
miotymaterialneistaranosięopisywaćskutkidziałańzapomocąrównań
iwzorów.Podejściatemieściłysięwramachstarejideologii,umiejscawiały
aktywnośćwzewnętrznymnaciskuselekcyjnym.Noweteoriejużodjakie-
gośczasuumiejscawiająaktywnośćwwewnętrznymnaciskuselekcyjnym,
wywieranymprzezczłowiekanaotoczenie–człowieksamdokonujewyboru
114K.R.Popper,Wposzukiwaniulepszegoświata.Wykładyirozprawyztrzydziestulat,tłum.
A.Malinowski,KsiążkaiWiedza,Warszawa1997,s.214–215.
115Tamże,s.27.
116Tamże,s.40.
117Tamże,s.43.
118Tamże,s.42.
119Tamże,s.43.
