Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewolucjonizm,emergentyzmirelacjemiędzyorganizacyjne
13
społeczneczyekonomia,orazwnowychteoriachtypunieliniowadynamika,chaos
deterministycznyisztucznainteligencja.Emergencjęintuicyjnierozumiemyjako
pojawieniesiępewnejnowości(własności,praw,struktur)nabazieznanychelemen-
tów,wchodzącychwskładjakiejścałości[Dziadkowiec2009,s.5-27].Zaakcep-
towanieprocesówindeterministycznychsprzyjainterpretacjomzuwzględnieniem
emergencji[Zięba1983,s.936-938].
Zwolennicyemergentyzmutwierdzą,iżgdystrukturafizycznaosiągaodpo-
wiednipoziomzłożoności,możeonauzyskaćnowe,„nadbudowane”własności.
Własnościzjawiskniemogąbyćwywiedzionenapodstawieznajomościcechich
składników.Emergencjaoznaczapojawieniesięnowychcechiwłaściwościnawyż-
szychpoziomachorganizacji,żywiołowo/spontanicznie/emergentniekształtujący
sięporządek/występowaniejakościowonowychprocesówprzyzmianiepoziomów
danejstruktury.Ogólniebiorąc,emergencjaoznaczapojawianiesięnowychcech,
własności,„doskonalszych”odtych,którestanowiłypodłożeichzaistnienia.
Ekonomiściewolucyjnieksponujązazwyczajtrzywarunkiemergencji,októ-
rychwcześniejwspominano,tj.nowość,nieprzewidywalnośćinieredukowalność.
Wedługzałożeńklasycznegoemergentyzmutakimiwarunkamisą[Kim2006,
s.548]:
•
mechanizmsuperweniencji,
•
nieredukowalnośćwłasnościemergentnychdoichwłasnościbazowych,
•
odgórneprzyczynowanie.
Podobnestanowiskoprzyjmujewieluwspółczesnychekonomistówewolucyj-
nych,ztymżewśródwarunkówwystąpieniarelacjiemergencjieksponowanajest
takżesamoorganizacja[Martin,Sunley2012,s.338-351].Samoorganizacjaoznacza
spontaniczne(nieplanowanelubnienarzucone)powstanieidynamicznepowielanie
wzorców,strukturifunkcjiwsystemachwynikającychzdziałańiinterakcjiskładni-
kówlubelementówzichniższegopoziomu.
Zwyklewymienianesądwarodzajeemergencji:mocna(ontologiczna)orazsła-
ba(epistemologiczna).
Pierwszaopisujerelację,którejzaistnienieprowadzidowyłonieniasięjako-
ściowonowychpoziomówbytowychcharakteryzującychsiętzw.jednostkami
emergencji(własnościami,prawami,strukturami).Zwolennicyemergentyzmuon-
tologicznegouznają,żenieumiemydokonaćredukcjiwłasnościemergentnychdo
mikrostruktury,ponieważpowstaniezłożonejcałościwprowadzajakąśzasadniczą
nowość.
Emergencjasłabaoznacza,żenowośćjednostekemergencjipoleganasubiek-
tywnymspostrzeganiuwyłaniającychsiępoziomówbytowych,podczasgdypoziom
fundamentalnypozostajetakisam.Natomiastniemożliwośćdokonaniaredukcjijest
związanazludzkimiograniczeniamipoznawczymi,ato,cojestuznawanezaemer-
gentnedzisiaj,możewmiaręudoskonalaniateoriinaukowychokazaćsięwprzy-
szłościwłasnościąredukowalną.
