Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nszkoła”
.Pierwszymznichjestscuolaboreale-wyrażeniestworzoneprze-
ciwkoromantyzmowiprzezgłowęwłoskiegoklasycyzmu,VincenzaMon-
tiego.Celklasykaniewieleróżniłsięodtego,którywielelatpóźniejprzy-
świecałRobertowiBuchananowi,gdytennazwałBractwoPrerafaelitów
nszkołąmięsną”(scuolacarnale).Terminnszkołanaturalna”zostałuku-
typrzezwielkiegokrytykaBielinskiegodlanazwaniaspecyficznegorea-
lizmuwspółczesnejmusztukinarracyjnej,któryniewykrystalizowałsię
wżadnymświadomieczydobrowolniestworzonymugrupowaniuiktóry
byłraczejtendencjąniżruchem.Szczególnanazwanszkołyromańskiej”
(écoleromane)zostałazaśnadananielicznejinietrwałejgrupcedezerte-
rówzsymbolizmuprzezjejzałożycielaorazprzywódcęJeanaMoréasa.
Znamiennywydajesięfakt,żespośródczterechcytowanychprzykła-
dówtrzyprezentujązastosowanietradycyjnegoterminunszkoła”wfunk-
cjikrytycznej,wręczpolemicznej,którastanowiteraznajczęstszyjego
wariant,iżejedynieostatniprzykładpoświadczaalternatywną,rzadszą
możliwość,czyliużycieterminujakooficjalnejiwybranejintencjonalnie
nazwygrupyartystówpołączonychwspólnymprogramem.Niewolno
jednakzapominać,żeintencjeMoréasabyły,wpewnymsensie,wsteczne,
ibyćmożewybórnazwynszkołyromańskiej”(wktórejprzymiotnikjest
niemniejważnyniżrzeczownik)podyktowałamumniejlubbardziejjasna
ichświadomość.Możnawięcstwierdzićbezobawowikłaniesięwsprzecz-
ność-jakożewyjątkisąoczywiste-żewszystkieartystyczneikulturowe
manifestacjeodczasuromantyzmumajątendencjędonazywaniaidefi-
niowaniasięjakoruchy.
Niekiedymamydoczynieniazmniejokreślonymi,rozleglejszymi
zjawiskami,wobecktórychużywasięstosowniejszejetykiety:nprąd”
.Ter-
minnprąd”
,uwielbianyprzezkrytykęsocjologicznąipozytywistyczną
(zostałspopularyzowanyzwłaszczaprzezGeorgaBrandesa),nawiązu-
jeprzedewszystkim-jaksięwydaje-dosiłwitalnych,dożywiołówin-
tuicjiinieświadomościorazraczejdotendencjiniżdogrup.Jakotermin
historycznyużyty,jeślimożnatakpowiedzieć,aposteriori,podkreślaon
whistoriikulturyzjawiska,które-jakmożnasądzić-wswoimcharak-
terzeprzynależądohistoriinaturalnej.Jegorolaograniczasięzatemdo
szkicowaniaogólnychizmiennychzarysów,doujmowaniakulturowych
sytuacjibardziejpotencjalnychniżrealnych,doprzedstawianiatendencji
wstaniepłynnymlubsurowym,wskrócie:douwzględnianiaczynników
środowiskowychtrudnoprzetłumaczalnychnajęzykświadomościhisto-
rycznejiwiedzyteoretycznej.Ruchjestnatomiastterminemtechnicznym,
Teoriaawangardy
19
