Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Różnenurtylewicoweikoncepcjeanarchistyczne
49
popularnynaWschodziekierunek.Jakwskazujeweswoichwspomnieniach,pisanych
coprawdapolatach,StanisławWojciechowski:nRosyjskapartia«NarodnajaWola»
sądziła,żeludrosyjskiprzyzwyczajonydowspólnegowładaniaziemiąwgromadach
wiejskich(obszczynach)jestdostatecznieprzygotowanydoustrojusocjalistycznego,
pozostajetylkozapomocązamachówzdezorganizowaćrządiująćwswojeręcewła-
dzę.Tawschodniateoria«zachwatawłasti»,którąnazywałem«zachwycaniemsięwła-
dzą»,dotądpokutujewwichrowatychgłowachpodnazwąróżnegorodzajudyktatur”99.
NaprzełomielatsiedemdziesiątychiosiemdziesiątychRosjątargałykolejnespektaku-
larnezamachyidealistów-rewolucjonistów,nacowładzazareagowałabezwzględnym
terrorem.Tysiąceczłonkówruchuipodejrzanychosprzyjaniemutrafiłodoaresztu,
apopublicznychprocesachzawiślinaszubienicachlubtrafilidowięzień,wieluzostało
zesłanychnaSyberię100.
SzczególniewielkisukcesodnieślispiskowcyzNarodnejWoli,gdyzabito(powie-
lunieudanychakcjach)cesarzaAleksandraII13marca1881r.,itozasprawąPolaka
(wspomnianegojuż)IgnacegoHryniewieckiego,jednegozczterechterrorystów,któ-
rzywtymdniu,uzbrojeniwbomby,zamierzalizgładzićimperatora.Krytycznegodnia
Hryniewieckirzuciłbombępodpowózzcarem,ponieudanejpróbiepodjętejprzez
swojegotowarzyszazorganizacjiNikołajaRysakowa.Wwynikuwybuchuśmierć
poniósłcar,atakżezginąłzamachowiecwswoistejsamoofierzedladobraruchure-
wolucyjnego(byłświadomtegowyzwanianawieletygodniprzeddokonaniemtego
desperackiegoczynu)101.Tentriumfterroryzmuistotniepodważyłautorytetiwiaręro-
syjskichlojalistówwtrwaniedotychczasowegoporządkumonarchiiibyłzapowiedzią
kolejnychkrwawychwydarzeńwimperium.Wskazałpozatymnaskutecznośćskraj-
nejterrorystycznejtaktykiumożliwiającejdokonaniespektakularnychirzeczywistych
zmianwnienaruszalnymdotądmonoliciecaratu102.Takideacarobójstwa1zrodzona
kilkalatwcześniej1urzeczywistniałasię.Tautopijnamyśl1powiązanakanonicznie
zruchemnarodowolców1miaładoprowadzićdowyzwolenialuduiosiągnięciaza-
kładanychzmianspołecznychwRosji103.Wydarzenietowistociewywarłoolbrzymie
99Cyt.za:S.Wojciechowski,Mojewspomnienia,Lwów-Warszawa1938,t.I,s.50-51.
100Szerzejoruchunarodnickimijegodziałalności:О.В.Аптекман,Общество«Земля
иВоля»70-хгг.поличнымвоспоминаниям,Петроград1924,s.336-340;М.Г.Седов,
Героическийпериодреволюционногонародничества.Изисторииполитическойборьбы,
Москва1966,s.76-82;В.А.Твардовская,СоциалистическаямысльРоссиинарубеже
1870-1880-хгг.,Москва1969,s.14in.;A.Andrusiewicz,Cywilizacjarosyjska,t.II:Subcy-
wilizacjaRosjiimperialnej,s.410-431.
101L.Kulczycki,GeschichtederrussischenRevolution...,BandII,s.364-369;L.Baumgarten,
Marzycieleicarobójcy...,s.272-287;J.Kucharzewski,Odbiałegocaratudoczerwonego,t.5:
Terroryści,red.F.Nowiński,Warszawa2000,s.418-423;R.Górski,Polscyzamachowcy—
drogadowolności,Kraków2008,s.98-107.
102О.В.Будницкий,Терроризмвроссийскомосвободительномдвижении...,s.69-70.
103OrolitejideiwruchuNarodnejWolizob.О.В.Аптекман,Общество«ЗемляиВоля»
70-хгг...,s.359;В.А.Твардовская,СоциалистическаямысльРоссии...,s.44-47;J.Kucha-
rzewski,Odbiałegocaratudoczerwonego,t.4:Wyzwalanieludów,red.F.Nowiński,Warsza-
wa1999,s.228in.;Ю.А.Сафронова,«Нигилист»—«преступник»—«недоучка»:образы
