Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
MiędzyWschodemaZachodem,czylipolscydziałacze...
wrażenienacałymświecieiniemogłopozostaćbezwpływunapolskichsocjalistów
(działającychprzecieżwobrębietegosamegopaństwa1imperiumRomanowych)104.
Rosjanieniezdecydowalisiętymrazemnazastosowaniezbiorowejodpowiedzialno-
ściwobecPolaków,chociażgłównyzamachowiecbyłnaszymrodakiem,tojednak
władzeodbierałygobardziejjakoskrajnegorewolucjonistęnależącegodoNarodnej
Woli.Masowyterrorwymierzonywspołeczeństwowujęciunarodowymrozpoczął
sięzatow1906r.,wtrakciezaburzeńrewolucyjnych,jakoodpowiedźwładzzabor-
czychnamasowestrajkiidemonstracje,aprzedewszystkimnazamachybojówek
lewicowychnacarskichdygnitarzyorazfunkcjonariuszysłużbmundurowych(policji
iwojska)105.Wśródtychradykalnychideowców,działającychwcześniejwRosji,był
WładysławIzbicki,studentzKijowa,któryzwiązałsięzruchemrosyjskim.Izbicki
świadomiepodjąłkoncepcjęterrorystycznąiosobiściewziąłudziałwzamachunaki-
jowskiegopomocnikaprokuratoraKotlarewskiego.Zostałaresztowany(wrazzbratem)
zarozlepianiewnocyodezwinformującychmieszkańcówmiastaozamachu.Uwięzio-
nypróbowałuciec,przygotowującwrazzinnymizatrzymanymipodkop.Ostatecznie
zostałskazanyprzezsądw1879r.na15latkatorgi106.
NałamachgazetysocjalistycznejnRówność”,wydawanejwjęzykupolskimwGe-
newie,komentującwyrokskazującynaśmierćprzezpowieszenieosobyoskarżone
wprocesieozabiciecara,stwierdzono,żeterroryścicibyli:nGorącymiapostołami
prawdysocjalnej.ZaczerpnąwszyjązżyciaZachodu,ponieślijądownętrzaogrom-
nychmasluduzcałymzapałemienergią,znadzieją,iżludnasłowaprawdyszybko
sięodezwie:wierzylioniwbliskąrewolucjęsocjalną”.Ostatecznieludniebyłgotowy
nawezwaniedowalkiizdecydowanosięnakrokrewolucyjnyiszalony1zabicie
caraAleksandraII,którynpadłzrąknielicznejgarstki,przedsądemterroru”.Konse-
kwencjategoczynubyłajednakzarysowanawciemnychbarwach,gdyżtendesperacki
akt,mimowielkiegobohaterstwanarodników,niezmieniłRosji,takjakwXVIIIw.
zabicieLudwikaXVIwyzwoliłoFrancjęzrządówabsolutnychznienawidzonegomo-
narchy.TymczasemwRosjinadalpanowałntensamdespotycznyucisk,więzieniabez
końca,Sybiriszubienice”107.TakbohaterskafalangaNarodnejWoli,prowadzącabój
zrządem,starałasięunieśćkwestięrewolucyjną,zapominającoodpowiedniejagita-
cjiitworzeniustrukturpoziomychruchu.Przygotowującnspisek”(awięcpraktyczny
terror)wceluobaleniacaratuiodsunięciaodtronudynastiiRomanowych,pragnęli
przejąćwładzęwRosji.Tenekstremizmprogramowyiterrorystycznemetodywalki
zsamodzierżawiemwywołałyjednakefektniezamierzonyprzezradykalnychinteli-
террористаиихвосприятиерусскимобществом,1879-1881гг.,nВестникПермского
университета.Серия«История»”2010,выпуск2(14),s.38.
104L.Bazylow,PolitykawewnętrznacaratuiruchyspołecznewRosjinapoczątkuXXwieku,
Warszawa1966,s.294-303;B.Cywiński,Rodowodyniepokornych,Warszawa1971,s.163-166.
105KwestiętępodnosiK.Pietkiewiczw:K.P.[tenże],Trochęo„Gminie”.Zpowoduautobio-
grafiiKarolaBohuszewicza,nPodSztandaremRewolucji”IV1932,z.1,s.12-13.
106Zzesłaniatenideowyterrorystaizarazemrewolucjonistazdołałzbiec,jednakwdrodze
powrotnejmiałzostaćzabityprzezbandęwłóczęgów.Res.[F.Perl],Dziejeruchusocjalistycz-
nego...,t.I,s.49.
107Cyt.za:nRówność”[Genewa]III-IV1881,nr5-6,s.52-54.
