Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CELEdYCJiiJEJZAkRES
XIII
chłopskie14,aleprzypadkiteniebyłyliczne.Teostatniepublikacje,mimoże
przyniosłyniewielkąliczbęnowychtekstówzawierającychchłopskiedyspozycje
ostatniejwoli,tostanowiącenneuzupełnieniewcześniejszychedycji.Pozwalają
bowiemnaokreślaniemiejscichwystępowaniaisygnalizujązjawiskowykorzysty-
waniategorodzajudokumentówprzezchłopówwszerszejskali.Zainteresowanie
badawczechłopskimirozporządzeniamiostatniejwolirównieżbyłoproporcjonal-
nedoliczbyedycji.NawiększąskalęspożytkowałjewswoichpracachT.Wiślicz15,
wgłównejmierzewykorzystującmateriałźródłowynieznanywcześniejbada-
czom.Wceluułatwieniaposzukiwańźródłowychinnymbadaczomopisałza-
równozachowane,jakinieistniejącejużksięgisądowewsolidnymopracowaniu
dokumentacyjnym16.Wieleinformacjizawartychwtestamentachudałosięteż
spożytkowaćwpracyorolidokumentacjiwżyciuchłopskichpoddanych17.
Istnieniedużejliczbytestamentówchłopskichnieznanychbadaczom,doktó-
rychdostępbyłutrudnionyzewzględunarozproszenieksiągsądowychzawie-
rającychtedokumenty,skłoniłodopodjęciapracedytorskich,którychefektem
stałsięprezentowanytom.Obejmujeontekstytrzystudwudziestusześciutesta-
mentów,którewcześniejniebyłyudostępnionehistorykom.Znalazłysięwnim
wszystkiedokumentyznanewydawcyzterenuKorony.Ograniczeniesiędojej
terenuwynikałozograniczeńorganizacyjnychifinansowych.Wydawcaświa-
domiepominąłkilkadziesiąttestamentówchłopskichzWielkiegoKsięstwaLi-
tewskiego,wychodzączzałożenia,żepowinnybyćoneprzedmiotemoddzielnej
edycji,główniezewzględunaswojąspecyfikę,wynikającązespisywaniaich
przyudzialeadministracjidominialnej.
Najstarszeznanewydawcyizgromadzonewtymtomietestamentypochodzą
zdrugiejpołowyXVIwieku,dlategotostuleciewyznaczapoczątekchronologii
tegotomu.Jegocezurękońcowąstanowirok1795,wktórymRzeczypospolita
Księgisądowewiejskiekluczajazowskiego1663-1808,oprac.iwyd.StanisławGrodziski,nStaro-
dawnePrawaPolskiegoPomniki”,ser.II,działII,t.5,Wrocław1967.
14K.Justyniarska,TestamentymieszkańcówKrzyżanowiczXVI-XVIIIwieku,nMiędzyWisłą
aPilicą.Studiaimateriałyhistoryczne”,t.3,2002,s.327-340;W.Kowalski,Testamentyszewińskich
chłopówzpołowyXVIIstulecia,[w:]Wkręguhistorii,gospodarkiikultury.Studiadedykowane
profesorowiJerzemuPiwkowiwsiedemdziesiątąrocznicęurodzin,red.S.Piątkowski,Ostrowiec
Świętokrzyski2004,s.25-31(dwadokumenty);Cuicontingitnasci,restatmori.Wybórtesta-
mentówstaropolskichzwojewództwasandomierskiego,oprac.M.Lubczyński,J.Pielas,H.Sucho-
jad,Warszawa2005,s.22-27(czterytestamenty).
15T.Wiślicz,ChłopskiepogrzebywPolsceoddrugiejpołowyXVIdokońcaXVIIIwieku,
nKwartalnikHistoriiKulturyMaterialnej”,nr45,1997,nr3-4,s.355-357,360-364;tenże,Zarobić
nadusznezbawienie.ReligijnośćchłopówmałopolskichodpołowyXVIdokońcaXVIIwieku,
Warszawa2001,s.63,73,89,94,101-103,152.
16KatalogmałopolskichksiągsądowychwiejskichXV-XVIIIw.,opracowałtenże,Warszawa
2007.
17J.Łosowski,Dokumentacjawżyciuchłopówwokresiestaropolskim.Studiumzdziejówkul-
tury,Lublin2013,s.123,149,231-232.
