Toksykologia. TOM 1. Podstawy toksykologii ogólnej i toksykologia narządowa

Kamil Jurowski, Wojciech Piekoszewski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-6073-7

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

618

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Toksykologia. TOM 1. Podstawy toksykologii ogólnej i toksykologia narządowa. Red. Jurowski, Kamil; Piekoszewski, Wojciech . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020, 618 s. ISBN 978-83-200-6073-7

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Jurowski, K.

A2 Piekoszewski, W.

T1 Toksykologia. TOM 1. Podstawy toksykologii ogólnej i toksykologia narządowa

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

YR 2020

SN 978-83-200-6073-7

Bibliografia BibTex:

@Book{ 225154, author = "", editor = "Jurowski, Kamil and Piekoszewski, Wojciech", title = "Toksykologia. TOM 1. Podstawy toksykologii ogólnej i toksykologia narządowa", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2020", address = "", isbn = "978-83-200-6073-7" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Jurowski, Kamil

ED - Piekoszewski, Wojciech

TI - Toksykologia. TOM 1. Podstawy toksykologii ogólnej i toksykologia narządowa

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY -

PY - 2020

SN - 978-83-200-6073-7

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Jurowski, Kamil; Piekoszewski, Wojciech. Toksykologia. TOM 1. Podstawy toksykologii ogólnej i toksykologia narządowa [baza danych online] : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020 [dostęp: 28 04 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/toksykologia-tom-1-podstawy-toksykologii-ogolnej-i-toksykologia-kamil-jurowski-wojciech-225154.

toksykologia narządowa, historia toksykologii, toksykologia ogólna, toksykologia układowa

Dwutomowa Toksykologia to nowoczesna publikacja nie tylko dla studentów medycyny, farmacji, diagnostyki medycznej, kierunków przyrodniczych, ale również pozycja dla osób pracujących w przemyśle. Książka została przygotowana przez dr Kamila Jurowsk...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-6073-7

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2020

Liczba stron:

618

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Część I28
HISTORIA TOKSYKOLOGII28
1. Geneza i źródła trucizn – Kamil Jurowski30
1.1. Geneza trucizn30
1.2. Źródła trucizn32
Piśmiennictwo35
2. Zarys historii toksykologii – Kamil Jurowski 36
2.1. Wstęp36
2.2. Prehistoria42
2.3. Starożytność (3000 rok p.n.e.–90 rok n.e.)43
2.4. Średniowiecze (lata 476–1453)45
2.5. Renesans (XIV–XVI wiek)46
2.6. Nowożytność (XVII–XVIII wiek)47
2.7. Koniec milenium (XIX–XX wiek)49
2.8. Współczesność (XXI wiek)55
2.9. Podsumowanie56
Piśmiennictwo56
3. Zarys historii toksykologii w Polsce – Kamil Jurowski 58
3.1. Wstęp58
3.2. Początki58
3.3. Rozwój60
3.4. Współczesność62
Piśmiennictwo62
Część II 64
TOKSYKOLOGIA OGÓLNA 64
4. Toksykologia jako dyscyplina naukowa. Podział toksykologii na subdyscypliny – Kamil Jurowski66
4.1. Toksykologia jako dyscyplina naukowa66
4.2. Podział toksykologii na subdyscypliny69
Piśmiennictwo73
5. Czynniki wpływające na toksyczność trucizn – Kamil Jurowski 74
5.1. Wstęp74
5.2. Budowa i właściwości trucizny (fizyczne i chemiczne) a jej toksyczność74
5.2.1. Wpływ budowy trucizny na jej toksyczność75
25.1. Wstęp81
26.9.3. Nikiel84
5.2.2. Wpływ właściwości fizycznych i chemicznych trucizny na jej toksyczność85
5.3. Aspekty biologiczne wpływające na toksyczność trucizn90
5.3.1. Wpływ wieku na działanie trucizn91
5.3.2. Wpływ płci na działanie trucizn92
5.3.3. Wpływ stanu zdrowia i stanów fizjologicznych na działanie trucizn93
5.3.4. Wpływ diety na działanie trucizn95
5.3.5. Wpływ biorytmów na działanie trucizn95
5.3.6. Wpływ indywidualnej zmienności wrażliwości na działanie trucizn96
5.4. Czynniki środowiskowe mające wpływ na toksyczność trucizn97
5.3.7. Wpływ różnic gatunkowych na działanie trucizn97
Piśmiennictwo98
6. Podstawowe pojęcia w toksykologii – Kamil Jurowski 100
6.1. Trucizny, leki i ksenobiotyki100
6.2. Zatrucia i ich rodzaje101
6.3. Dawki107
6.4. Ocena narażenia na ksenobiotyki109
6.5. Efekty działania ksenobiotyków110
Piśmiennictwo113
7. Losy ksenobiotyków w ustroju – Kamil Jurowski, Mirosław Szutowski, Wojciech Piekoszewski116
7.1. Wstęp – Kamil Jurowski116
7.2. Wchłanianie ksenobiotyków – Kamil Jurowski118
7.2.1. Informacje wstępne118
7.2.2. Przenikanie ksenobiotyków przez błony biologiczne120
7.2.3. Drogi wchłaniania131
7.3. Dystrybucja ksenobiotyków – Kamil Jurowski145
7.3.1. Informacje wstępne145
7.3.2. Pozorna objętość dystrybucji149
7.3.3. Przenikanie przez bariery wewnątrzustrojowe151
7.3.4. Wiązanie ksenobiotyków przez białka156
7.4. Biotransformacja ksenobiotyków – Mirosław Szutowski161
7.4.1. Informacje wstępne161
7.4.2. Reakcje I fazy164
7.4.3. Reakcje II fazy191
7.4.4. Reakcje III fazy208
7.5. Kumulacja i wydalanie ksenobiotyków – Wojciech Piekoszewski215
7.5.1. Kumulacja ksenobiotyków215
7.5.2. Wydalanie ksenobiotyków219
Piśmiennictwo225
8. Mechanizmy działania toksycznego – Kamil Jurowski, Wojciech Piekoszewski, Lucyna Kapka-Skrzypczak228
8.1. Wstęp – Kamil Jurowski228
8.2. (Bio)fizyczne mechanizmy działania toksycznego – Kamil Jurowski229
8.3. Chemiczne mechanizmy działania toksycznego233
8.3.1. Informacje wstępne – Kamil Jurowski233
8.3.2. Mechanizmy działania toksycznego związane z niedotlenieniem tkanek lub nieprawidłowym wykorzystaniem energii spalania – Kamil Jurowski234
8.3.3. Mechanizmy działania toksycznego związane z działaniem enzymów – Kamil Jurowski240
8.3.4. Mechanizmy działania toksycznego związane z przewodzeniem bodźców w układzie nerwowym – Kamil Jurowski247
8.3.5. Mechanizmy działania toksycznego związane z działaniem toksycznym rodników – Kamil Jurowski248
8.3.6. Mechanizmy działania toksycznego związane z tworzeniem wiązań kowalencyjnych przez aktywne metabolity – Wojciech Piekoszewski254
8.3.7. Mechanizmy działania toksycznego związane z kancerogenezą chemiczną – Lucyna Kapka-Skrzypczak257
8.3.8. Mechanizmy działania toksycznego związane z układem immunologicznym – Wojciech Piekoszewski263
Piśmiennictwo269
9. Interakcje ksenobiotyków – Wojciech Piekoszewski, Ewa Florek, Marta Napierała 272
9.1. Podstawowe pojęcia – Wojciech Piekoszewski, Ewa Florek272
9.1.1. Interakcje farmakokinetyczne273
9.1.2. Interakcje farmakodynamiczne279
9.2. Interakcje leków z alkoholem – Wojciech Piekoszewski, Ewa Florek282
9.2.1. Interakcje farmakokinetyczne282
9.2.2. Interakcje farmakodynamiczne283
9.3. Interakcje leków z dymem tytoniowym – Ewa Florek, Marta Napierała, Wojciech Piekoszewski286
9.2.3. Okazjonalne picie alkoholu i przyjmowanie leków sprzedawanych bez recepty (OTC) oraz preparatów roślinnych286
9.3.1. Mechanizmy interakcji leków z dymem tytoniowym287
9.4. Interakcje żywność–leki (wpływ żywności/diety na lek) – Wojciech Piekoszewski, Ewa Florek297
9.4.1. Interakcje status odżywiania–lek297
9.4.2. Interakcje żywność i składniki żywności–lek297
9.4.3. Interakcje suplementy żywności–lek298
Piśmiennictwo299
10. Farmakokinetyka i toksykokinetyka – Maria Walczak 300
10.1. Wstęp300
10.2. Podstawowe zasady toksykokinetyki302
10.2.1. Toksykokinetyka kompartmentowa302
10.2.2. Toksykokinetyka nieliniowa320
10.2.3. Kumulacja ksenobiotyku w efekcie ciągłego jednorazowego lub powtarzanego narażenia320
10.3. Toksykokinetyka w ocenie bezpieczeństwa323
10.4. Projektowanie badania323
10.4.1. Ocena parametrów toksykokinetycznych oraz częstotliwość pobierania próbek materiału do badań324
10.5. Toksykokinetyka oparta na fizjologii325
Piśmiennictwo330
11. Toksykometria – Maria Walczak, Kamil Jurowski 332
11.1. Wstęp332
11.2. Cel, kierunki, zakres i kryteria badań toksykometrycznych333
11.2.1. Cel badań toksykometrycznych333
11.2.2. Kierunki i zakres badań toksykometrycznych334
11.2.3. Kryteria decydujące o podjęciu badań toksykometrycznych334
11.3. Klasy toksyczności335
11.3.1. Toksyczność ostra335
11.3.2. Ocena miejscowego działania drażniącego/żrącego na skórę343
11.3.3. Ocena miejscowego działania drażniącego/żrącego na oczy344
11.3.4. Ocena działania uczulającego na skórę344
11.3.5. Toksyczność krótkoterminowa (podostra)345
11.3.6. Toksyczność podprzewlekła346
11.3.7. Toksyczność przewlekła346
11.3.8. Teratogenność i embriotoksyczność347
11.3.9. Genotoksyczność347
11.3.10. Kancerogenność348
11.3.11. Fosfolipidoza348
11.3.12. Hepatotoksyczność348
11.4. Badania toksykometryczne na zwierzętach349
11.5. Klasyfikacja substancji350
11.6. Maksymalna zalecana dzienna dawka oraz maksymalna zalecana dawka terapeutyczna351
11.7. Założenia alternatywnych metod oceny toksyczności351
11.8. Wytyczne OECD dotyczące badań substancji chemicznych357
11.9. Nowe strategie w badaniach toksykometrycznych389
11.10. Substancje wymagające badań toksykometrycznych390
Piśmiennictwo390
Część III 392
TOKSYKOLOGIA NARZĄDOWA I UKŁADOWA 392
12. Hepatotoksyczność – polekowe uszkodzenie wątroby (DILI) – Piotr Hydzik 394
12.1. Wstęp394
12.2. Patogeneza DILI395
12.3. Diagnostyka hepatotoksyczności408
12.4. Prewencja DILI412
Piśmiennictwo413
13. Toksykologia trzustki – Piotr Hydzik 414
13.1. Rozpoznanie ostrego zapalenia trzustki (OZT)414
13.2. Etiologia OZT416
13.3. Warunki rozpoznania polekowego OZT418
13.4. Triage i postępowanie lecznicze418
13.5. Leczenie żywieniowe419
13.6. Leczenie zabiegowe419
13.7. Przebieg OZT i rokowanie419
Piśmiennictwo420
14. Toksykologia układu oddechowego – Piotr Hydzik 422
14.1. Wstęp422
14.2. Niewydolność kompartmentu mechanicznego424
14.2.1. Hipowentylacja związana z obturacją drzewa oskrzelowego426
14.2.2. Hipowentylacja związana z narażeniem na ksenobiotyki obniżające lub zwiększające napięcie mięśni oddechowych426
14.2.3. Niewydolność kompartmentu płucnego427
14.3. Uszkodzenie płuc indukowane lekami428
Piśmiennictwo435
15. Toksykologia skóry i jej przydatków – Kamil Jurowski438
15.1. Budowa oraz znaczenie skóry i jej przydatków438
15.2. Mechanizmy wchłaniania dermalnego441
15.2.1. Transport transepidermalny441
15.2.2. Transport transfolikularny444
15.3. Biotransformacja ksenobiotyków w skórze445
15.3.1. Enzymy obecne w skórze biorące udział w reakcjach I fazy biotransformacji445
Piśmiennictwo447
15.3.2. Enzymy obecne w skórze biorące udział w reakcjach II fazy biotransformacji447
16. Neurotoksyczność – Krzysztof Ciszowski448
16.1. Wstęp448
16.2. Wpływ ksenobiotyków na pobudliwość i przewodnictwo neuronów449
16.3. Wpływ ksenobiotyków na transport pęcherzykowy i wychwyt zwrotny neuroprzekaźników452
16.4. Wpływ ksenobiotyków na przekaźnictwo synaptyczne454
16.5. Demielinizacja i uszkodzenie strukturalne neuronów472
16.6. Ekscytotoksyczność474
16.7. Mechanizmy neuroprotekcyjne układu nerwowego475
16.8. Czynniki wpływające na neurotoksyczność ksenobiotyków476
16.9. Zaburzenia neurologiczne wywoływane przez ksenobiotyki478
16.9.1. Zaburzenia świadomości478
16.9.2. Drgawki479
16.9.3. Zaburzenia nastroju i psychozy479
16.9.4. Zaburzenia ruchowe i napięcia mięśniowego479
Piśmiennictwo480
16.9.5. Parkinsonizm480
17. Toksykologia narządu wzroku – toksyczne uszkodzenia narządu wzroku – Krzysztof Ciszowski 482
17.1. Wstęp482
17.2. Objawy uszkodzenia narządu wzroku przez ksenobiotyki484
17.2.1. Ślepota484
17.2.2. Wpływ ksenobiotyków na szerokość źrenic484
17.2.3. Zaburzenia ruchów gałek ocznych485
17.2.4. Nieprawidłowości w badaniu dna oka485
17.2.5. Zaburzenia ostrości wzroku i percepcji kolorów486
17.3. Toksyczna neuropatia nerwu wzrokowego487
17.4. Uszkodzenia narządu wzroku w przewlekłych zatruciach ksenobiotykami490
17.4.1. Efekty systemowe leków okulistycznych491
17.5. Oparzenia gałki ocznej492
Piśmiennictwo494
18. Toksykologia narządu słuchu i równowagi – Krzysztof Ciszowski 496
18.1. Wstęp496
18.2. Uszkodzenie narządu słuchu i równowagi przez ksenobiotyki497
18.2.1. Czynniki wywołujące497
18.2.2. Czynniki ryzyka polekowych uszkodzeń słuchu498
18.2.3. Mechanizmy uszkodzenia słuchu498
18.2.4. Uszkodzenie słuchu spowodowane przez aminoglikozydy499
18.2.5. Szumy uszne wywołane przez ksenobiotyki500
Piśmiennictwo501
19. Toksykologia narządu węchu i narządu smaku – Krzysztof Ciszowski 502
19.1. Toksykologia narządu węchu502
19.1.1. Informacje wstępne502
19.1.2. Nazewnictwo zaburzeń węchu503
19.1.3. Ksenobiotyki wywołujące zaburzenia powonienia503
19.2. Toksyczne uszkodzenia narządu smaku505
19.2.1. Informacje wstępne505
19.2.2. Nazewnictwo zaburzeń smaku505
19.2.3. Ksenobiotyki wywołujące zaburzenia smaku506
Piśmiennictwo507
20. Toksykologia krwi i układu krwiotwórczego – Krzysztof Ciszowski 508
20.1. Wstęp508
20.2. Toksyczne uszkodzenia układu krwiotwórczego509
20.3. Toksyczne uszkodzenia układu czerwonokrwinkowego512
20.4. Toksyczne uszkodzenia układu białokrwinkowego518
20.5. Toksyczne uszkodzenia płytek krwi519
20.6. Toksyczne zaburzenia krzepnięcia520
Piśmiennictwo523
21. Kardiotoksyczność – toksykologia układu krążenia – Dorota Szpak 524
21.1. Wstęp524
21.2. Zaburzenia rytmu serca525
21.2.1. Tachydysrytmie526
21.2.2. Ksenobiotyki upośledzające kurczliwość mięśnia sercowego i powodujące kardiomiopatię rozstrzeniową527
21.2.3. Ksenobiotyki wywołujące hipo- i hipertensję527
Piśmiennictwo529
22. Nefrotoksyczność – Piotr Hydzik532
22.1. Wstęp532
22.2. Zaburzenia hemodynamiki kłębuszkowej533
22.3. Zapalenie kłębuszków nerkowych534
22.4. Uszkodzenie kanalików nerkowych535
22.5. Ostre śródmiąższowe zapalenie nerek indukowane lekami536
22.6. Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek538
22.7. Nefropatia obturacyjna w wyniku krystalizacji ksenobiotyku539
22.8. Pozanerkowe działanie ksenobiotyku prowadzące do zaburzeń opróżniania pęcherza moczowego540
22.9. Rabdomioliza540
22.10. Mikroangiopatia zakrzepowa543
22.11. Ostra niewydolność nerek543
Piśmiennictwo547
23. Toksykologia układu hormonalnego – Krzysztof Ciszowski548
23.1. Wstęp548
23.2. Toksyczne uszkodzenia układu podwzgórzowo-przysadkowego549
23.3. Toksyczne uszkodzenia szyszynki551
23.4. Toksyczne uszkodzenia tarczycy552
23.5. Toksyczne uszkodzenia przytarczyc554
23.6. Toksyczne uszkodzenia grasicy555
23.7. Toksyczne uszkodzenia endokrynnej części trzustki555
23.8. Toksyczne uszkodzenia kory nadnerczy557
23.9. Toksyczne uszkodzenia rdzenia nadnerczy559
23.10. Toksyczne uszkodzenia gonad560
Piśmiennictwo561
24. Toksykologia układu mięśniowego – Krzysztof Ciszowski 562
24.1. Wstęp562
24.2. Miopatie toksyczne i polekowe563
24.2.1. Miopatie martwicze564
24.2.2. Miopatie amfifilowe566
24.2.3. Miopatie antymikrotubularne566
24.2.4. Miopatie mitochondrialne567
24.2.5. Miopatie zapalne567
24.2.6. Miopatia posteroidowa569
24.2.7. Miopatie hipokaliemiczne569
24.3. Hipertermia złośliwa571
24.2.8. Miopatie o nieznanym mechanizmie571
24.4. Rabdomioliza572
Piśmiennictwo573
25. Toksykologia układu rozrodczego – Iwona Popiołek 574
25.2. Płodność męska576
25.3. Płodność żeńska584
Piśmiennictwo586
26. Toksykologia układu kostno-stawowego – Dorota Szpak588
26.1. Wstęp588
26.2. Biochemiczne markery zmian kostnych589
26.3. Radiografia i densytometria589
26.4. Czynniki środowiskowe i dieta590
26.5. Mikroflora jelitowa590
26.6. Witamina D591
26.7. Alkohol592
26.8. Wpływ leków i leczenia na układ kostno-stawowy593
26.8.1. Tiazolidynediony594
26.8.2. Terapia onkologiczna594
26.8.3. Radioterapia596
26.8.4. Glikokortykosteroidy596
26.8.5. Inhibitory pompy protonowej598
26.8.6. Leki przeciwdrgawkowe598
26.8.7. Antykoagulanty599
26.8.8. Chemioterapeutyki599
26.8.9. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny600
26.9. Metale i ich związki601
26.8.10. Leki antypsychotyczne601
26.9.1. Kadm602
26.9.2. Ołów602
26.9.4. Chrom603
26.9.5. Glin603
Piśmiennictwo604
26.9.6. Żelazo604
Skorowidz – tom I606

2.ZARYSHISTORIITOKSYKOLOGII

działańdotyczącychocenybezpieczeństwawodypitnej,jakiznaczenietrucizn

pochodzeniamineralnegowczasachwspółczesnych.

Ważnymwydarzeniemwhistoriidydaktykitoksykologiibyłowyda-

niew1975rokuprzezLouisaJ0CasarettaiJohnaDoullapierwszegopodręcznika

dotoksykologii–Toxicology:TheBasicScienceofPoison.Podręczniktendodzisiaj

jestsztandarowąlekturązzakresutoksykologii,ajegokolejnewydaniasąciągle

unowocześniane.

Dnia10października1976rokunastąpiłakatastrofawSeveso(Wło-

chy):wzakładachchemicznychwokolicachMediolanudoszłodonajwiększego

odnotowanegodotejporywydzieleniadoatmosferyTCDD.Rozmiarkatastrofy

byłogromny:wciągukilkudnizginęłookoło3300zwierząt,aponad80tys.ubito

wceluuniknięciaprzedostaniasięichmięsadołańcuchapokarmowego.Jeślichodzi

oludzi,przebadano1600osób,u477znichstwierdzonozmianyskórne(trądzikchlo-

rowy).Wnastępstwietegowydarzeniapowstałaregulacjaprawnadotyczącakon-

trolizagrożeńpoważnymiawariamizwiązanymizsubstancjaminiebezpiecznymi

(DyrektywaSevesoII).

Wodpowiedzinarosnąceoczekiwaniawobectoksykologówizewzględu

nakoniecznośćustandaryzowaniazasadw1979rokupowstałaMiędzynarodowa

UniaToksykologiczna(IUTOX–InternationalUnionofToxicology).Jesttoorganiza-

cjapowołanawceluposzerzeniabazywiedzyoproblemachtoksykologicznychsto-

jącychprzedludzkością,rozwijaniawspółpracymiędzyorganizacjamitoksykologów

orazpromowaniaiwykorzystywaniawpraktyceosiągnięćnaukowychtoksykologii.

ObecnieIUTOXzrzeszaponad25tys.toksykologówzcałegoświata.

Niezwykletragicznienakartachhistoriitoksykologiizapisałasiękata-

strofachemiczna,któranastąpiła3grudnia1984rokuwcentrummiastaBhopal(In-

die).NatereniefabrykipestycydówfirmyUnionCarbidedoszłodouwolnienia40ton

izocyjanianumetylu.Prawdopodobniewmomenciekatastrofyzmarłookoło4tys.

osób,akilkatysięcydoznałotrwałegouszczerbkunazdrowiu.Zewzględunaswoją

skalękatastrofawBhopalujestuznawanazanajtragiczniejsząwskutkachawarię

przemysłowąwhistorii.

Chybanajbardziejznanąinagłośnionąmedialniekatastrofąotoksykolo-

gicznychkonsekwencjachbyłaawariaelektrownijądrowejwCzarnobylu(Ukraina)

26kwietnia1986roku.Doszłowówczasdomasowejekspozycjiludnościnaradioak-

tywnyjod-131istront-90.Wartozwrócićuwagęnafakt,żeoileistniałamożliwość

zabezpieczeniasięprzedwpływemjodu-131,otylewbudowaniewstrukturękości

strontu-90byłonieuniknione.

W1988rokuwMalezjipodczasChińskiegoFestiwaluDziewięciuBóstw

Cesarskichnajprawdopodobniejmakaronzanieczyszczonyaflatoksynamibyłprzy-

czynąśmierci13dziecispośród45ofiarzatrucia.Byłotopierwszeudokumentowane

masowezatrucietymisubstancjami.

Brak wyników

Toksykologia. TOM 1. Podstawy toksykologii ogólnej i toksykologia narządowa

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra