Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wieniczkawlabiryncie,czyli„Moskwa–Pietuszki”WieniediktaJerofiejewa
13
kobiecości,niżrealnąkobietą,chociaż,trzebaprzyznać,głównybohater
wyprawydoPietuszekczyniwiele,abyprzywrócićjejrealnykształt,uży-
wającepitetówwrodzaju„rudepaskudztwo”czy„harmonijnakurwa”[Je-
rofiejew1994:36].Bezwzględujednaknato,jakimisłowamimalujewizeru-
nekswejnieobecnejukochanej–jesttozaledwiekolorytepoki–zajmujeona
zawszecentralnemiejscewjegomyślachidziałaniach.Kreowanywalkoho-
licznymtransie,nabieranieziemskiegoblaskuKleopatry-Afrodyty,abyosta-
tecznierozpłynąćsięwzapadającychwokółWieniczkiciemnościach.Wraz
zniąurywasięnićnadzieinabezpiecznydomowyazyl.Ambiwalentna
funkcjakobiety,jejścisłyzwiązekzarównozsacrum,jakiprofanum,którytak
fascynowałNikołajaGogola,jestjednąznajwiększychtajemnic,doktórej
próbujezbliżyćsięgłównybohater.
Centrum,doktóregopodążagłównybohater,broniSfinks–mitologicz-
nystwórogłowiekobiety,tułowiulwa,skrzydłachorłaiogoniewęża.
Wchwiejnymświecielabiryntuprzybierabezkształtnąpostać„kogośbez
nóg,bezogonaibezgłowy”[Jerofiejew1994:93].Brakgłównychatrybutów
tegotajemniczegopotwora,zwanegowdalszymciąguSfinksem,wskazuje
nanowąfunkcję,jakąwsobiekryje.Jestniąniedającasiędokońcaokreślić
współczesnapersonifikacjazła,przedktórymchcechronićdziewczynęijej
dzieckobohatertejwyprawy.Spotkaniedziewczynywlabirynciezawsze
oznaczaodnowężycia,zaśjejbrakwiążesięzubytkiemgrożącymśmiercią.
Labiryntjestzaproszeniemdopodróży,któragenerujestanyniepewno-
ściistrachuprzednieznanym.PowieśćJerofiejewauzmysławiajużnasa-
mympoczątku,żetakąprzestrzeniąbłądzenia,symbolemobcości,nawet
dlastałychjegomieszkańców,jestmiasto,skrzętnieukrywającesensswoje-
gocentrum.Jejbohaterstwierdzaznutąrezygnacjiwgłosie:„Ileżtojuż
razy(ztysiąc)nagaziealbonakacuprzemierzałemMoskwęzpółnocyina
południe,zzachodunawschód,zjednegokońcawdrugi,nawylotina
oślep–aleKremlaniewidziałemnigdy”[Jerofiejew1994:9].Proponowana
tuformułalabiryntunastawionajestnaukazanietrudnościbohaterazsa-
mookreśleniemsięwprzestrzeni.Czaswlabiryncienieistniejelub,jak
wprzypadkuMoskwy–Pietuszek,płyniemeandrycznie,skutecznieniszczo-
nyprzezliczneinicjacjealkoholowe.Sporządzanieispożywaniecorazto
bardziejskutecznychmieszanekodurzających,dozłudzeniaprzypomina-
jącychśredniowiecznąalchemię,jestwistocieformąwalkizdojmującym
ciężaremCzasuiprowadzidouzyskaniatakiegostanuświadomości,przy
którym„człowiekstajesiętakuduchowiony,żemożnadońpodejśćnapół-
torametraiprzezpółgodzinyplućmuwpysk–aonnic”[Jerofiejew1994:
50].Tworzeniestanówisytuacjigranicznychjest,jakdowodzitaksiąż-
ka,religiogenneipowołujedożyciacałyszeregmotywówbiblijnych.Wie-
niczkapróbujeucieczestołecznegoobszarubłądzenia,zukrytymwniej
Kremlem,doPietuszek,ponieważwydająmusięistnymrajem,„gdzie
