Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wymiarmedialny,symboliczny-środowisko,ekonomię,prawoikulturę68.Przenoszą
oniakcentzprzedmiotowopojmowanego"obrazu”nasamączynność"widzenia”,po
to,bydaćmożliwośćwybrzmieniadoświadczeniuantropologicznemu.Przykładowo
Yi-FuTuanwidzeniepostrzegajakoaktintelektualny,polegającynaodkrywaniupeł-
nychznaczeńświatówizarazemnaichkonstruowaniu.Ujmujetonastępująco:
Widzenieimyślenietościślepowiązaneprocesy.PoangielskuIsee("widzę”)
znaczytyle,coIunderstand("rozumiem”).Widzenie,cojużdawnozauważo-
no,niejestzwykłąrejestracjąbodźcówświetlnych;jesttoselektywnyitwór-
czyproces,wktórymbodźcezotoczeniaulegająorganizacjiwpłynnestruk-
tury,przekazującerozumnemuorganizmowiznakinasyconetreścią69.
Obrazrozumianyjestprzezniegoszerokonietylkowizualnie,alesymbolicznie,
opróczikonicznychoznaczatakżeinnerodzajereprezentacji:werbalne,tekstualne
orazmaterialne,praktyczne.Wsumiekrajobrazwydajesiędlaniegoistotnynietyle
zewzględunaswojąformęprzedstawieniową,ilewnastępstwiepraktykkulturowych,
sensówiznaczeń,jakieczłowiekjestwstaniemunadać.Tentokmyśleniapotwierdza
Cosgrove:"»widzieć«coś(tosee)oznaczazarazempostrzegać(toobserve)iuchwycić
(tograsp)intelektualnie”70.
Należałobyjednakdodać,żeantropologizującemyślenieokrajobraziemusiałoby
zkoniecznościzmierzaćdotego,bykluczowądlapraktykkrajobrazowychczynność
"widzenia”zastąpićinnymczasownikiem,oddającymsensbardziejpolisensorycznych
doznań.JakbowiemsłuszniepodkreślałdeCerteau,zwracającuwagęnakonstrukcyjny
charakternowoczesnegodoświadczeniawzrokowego:widzeniejestteorią,azarazem
fantazmatem,jest"urojonymscalaniem”,geometryczną,panoptycznąprzestrzenią.
Zdystansowanejprzestrzennościwizualnej,któramacharakterpowierzchniowy,
badaczprzeciwstawiłinnąprzestrzenność-aktywistyczną,konstytuowanąwwy-
nikudziałania,wtokudoświadczeniaantropologicznegołączącegomikropraktyki
indywidualnychempiriizezrytualizowanym,poetyckimimitycznym,rytmemzbio-
rowości,wybrzmiewającymbliskoziemi,pośródzgiełkuulic,wodgłosachkroków
przechodniów71.BycienagórzeiobserwowanietodladeCerteauzupełnieinny
rodzajpraktykaniżelibycienadoleiwędrowanie;totakżedwieodrębnesytuacje
poznawcze.Odpowiadaimstanlokalizacjipodmiotu,któryFrydryczaknazywa"by-
CzęśćI.Śląsk-Film-Krajobraz
ciemwobeckrajobrazu”i"byciemwkrajobrazie”,orazsposóbjegokonceptualizacji
nagruncieestetyki:krajobrazjakoidea/krajobrazjakoproces72.Oilekrajobraz
jakoidea,wpisanywkoncepcjęartystycznejreprezentacjimalowniczości,skupia
68Szerzejzob.:kuRuOLwiG:RecoveringtheSubstantiveNatureofLandscapeŹ,s.645.
69Yi‑FUTUAn:Przestrzeńimiejsce.Przeł.A.MORAwińskA.Warszawa,PaństwowyInstytut
Wydawniczy,1987,s.21.
70DucOsGROve:SocialFormationandSymbolicLandscapeŹ,s.8-9.
71muDeceRTeAU:Wynaleźćcodzienność.SztukidziałaniaŹ,s.95.
72BuFRYDRYcZAk:Krajobraz.Odestetyki„thepicturesque”dodoświadczeniatopograficz-
32
negoŹ,s.9.
