Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Soboroweobliczekolektywizmu
33
wolnośćjawisiętutajjakopseudowolność,wolnośćjednostkiosiąganakosztem
innychjednostek,wolność,którejgłównymelementemnapędowymjestprze-
ciwstawianiesiebieinnemuistawianiewłasnegodobranaddobrodrugiego.
Człowiekwtakpojętejperspektywiezawłaszczasobieprzestrzeńprzynależ-
nądrugiemuczłowiekowi,wimięwalkiowolnośćstajedowalkizdrugim,
jegowygranastajesięprzegranądrugiego.Wmiejscekontaktujazinnym,zty,
wdzierasięseparujące,chłodneprzeglądaniesięwopozycyjnymnie-ja.Tak
ujętej-kształtowanejwduchuracjonalizmuiindywidualizmumyślizachodniej
-wolnościzewnętrznejprzeciwstawionazostajewolnośćwewnętrzna-wol-
nośćDucha,przezwyciężającaegoizmipseudosiłęjednostkiwstronęauten-
tycznejsiłyimocyzbiorowości-kolektywu.Staniesięczęściąkolektywuma
wracaćczłowiekowiwłaściwą,wyrwanąmuzasprawąchłodnego,bezdusznego
racjonalizmuwolnośćwewnętrzną,dokonująctymsamymprzeobrażeniajed-
nostki(traktowanejjużniejakoodseparowaneodinnychja,alejakoczęśćbytu
kolektywnego),awrazzniąotaczającejjąrzeczywistości35.Narzędziemprze-
obrażeniaświatajawisięTwórczość.Totwórczość,zdolnośćkreacji,tworzenia
istwarzanianowychjakościwyróżniaczłowiekaspośródcałościświatastwo-
rzonego,sytuującgoniejakoponadświatem.Człowiektymsposobemprzyna-
leżącświatu,świattenjednocześnieprzekracza,jestmikrokosmosemodbija-
jącymwsobiemakrokosmos36,jakoczęść,elementskładowyświataświatem
tymjednocześniewłada.Zdolnośćkreacjiczynizeńnarzędzieprzedłużenia
Boskiegoaktustworzenia.Tworząc,kreującnowąrzeczywistość,nadającist-
niejącemujużświatunowąjakość,człowiekpartycypujetymsamymwnie-
ustannymwyłanianiurzeczywistościzjejpotencji,możnościkuaktualności,
zniebytukuzaistnieniu37.Egzystencjaczłowieka,wprzekonaniuBierdiajewa,
tonicinnegojakwolnyakttwórczyzasadzającysięnasprawczejmocyaktua-
lizacjipotencjidrzemiącychwpodstawachbytu38.Tworząc,istotaludzkastaje
sięjednocześniewładnaprzeobrazićświat.Zadaniemtedyczłowiekapodnie-
sionegodopotęgi-wcielonegowspołecznybyt(społeczeństwo)stajesięprze-
obrażenie,przekształcanieświataisięgającdalej,przekształcaniecałejrzeczy-
wistościkosmicznej.DPrzeobrażeniekosmosu”,wedługrosyjskichmyślicieli,
miałoprowadzićdoprzeobrażeniasamegospołeczeństwa,stającsiępanaceum
nawszelkąspołecznąniesprawiedliwość39.Pierwotnąnaturęczłowiekastanowi
jednośćodzwierciedlonawsoborze(soborowejjednościStwórcy),naturata
jednakzostałaskażonawskutekdezintegrującej(prowadzącejdodezintegracji
składowychelementówświata)aktywnościczłowieka,to,copierwotnienosiło
35Por.ibidem,s.358.
36Zob.M.Bierdiajew,ProblemAntropodycei[w:]Niemarksistowskafilozofiarosyjska,t.II,s.160-161.
37Zob.С.H.Булгаков,Трагедияфилософии,s.394.
38Por.A.Ostrowski,Bierdiajew.Egzystencjawperspektywieeschatologicznej,Lublin1999,s.105.
39Zob.T.Špidlik,Myślrosyjska,s.251.
