Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stereotyptożsamości
29
perspektywęsubiektywnąwstosunkudownioskówpoznawczychna
tematjednostkiizbiorowości.Wodróżnieniuodsamoświadomości,
naktórąskładająsięwszystkieinformacjedostępnewewłasnejświado-
mości,tożsamośćkształtująsądysubiektywnieważneispecyficznedla
jednostki
6.Oilestereotypniedotyczyosoby,otylepoczucietożsamości
jednostkowejwżyciupsychicznymosobymaznaczeniepodstawowe
dlabyciawzgodziezsamymsobą.Byciewzgodziezsobąuwzględnia
dynamikęmiędzytym,cowewnętrzne,osobiste,atym,cozewnętrzne,
doświadczane,wwynikuczegojednostkazdobywasamowiedzę.Zatem
tożsamośćjednostkowaoznaczabyciewzgodziezsobąnaróżnych
etapachzdobywaniasamowiedzy,coCharlesTaylorokreślajakozgod-
nośćzwłasnymhoryzontemmoralnym.Tożsamośćoznaczadlaniego
rodzajdyspozycjimentalno-aksjologicznej7.Dlategotożsamośćniejest
stałainigdyniebyła,leczpodlegazmianomwrazzposzerzającymsię
doświadczeniem.Należyzatemodrzucićrozumienietożsamościjako
czegośstałegowznaczeniuidem,czylibyciatymsamym,wktórymto
kierunkuzmierzawspółczesnafilozofiaipsychologiawszerokozakro-
jonychbadaniachantropologicznych.
Ogłaszanywielokrotniepodkoniecubiegłegowiekukryzystoż-
samościodnosisiędokryzysustereotypowegoujęciatożsamościjako
obrazustałego,nieuwzględniającegonapływunowychdoświadczeń,jak
iobecnościprzeszłychdoświadczeńniewygodnychdlajednoznacznego
obrazusiebieiinnych.Zważywszy,żetożsamośćmacharakterproce-
sualny,jestkształtowanaprzezposiadanąsamowiedzę,wyznaczeniejej
granic,czyliustatycznienie,oznaczastereotypizację,zapomocąktórej
możliwastajesięmanipulacjaspołecznaipolityczna.Literatura,sztuka,
polityka,propaganda,edukacja,spektaklepublicznesłużąutrwalaniu
stereotyputożsamościuznawanejpowszechnieprzezdanązbiorowość,
aczęściejprzywódcówtejżezbiorowości.Międzytożsamościąjednost-
kowąazbiorowąistniejeobustronnazależność,polegającanazachowa-
niurównowagi.Ułatwiatomanipulacyjnąlubsterującąrolęstereotypu,
ponieważjednostkawchodziwinterakcjezotoczeniem,jednocześnieto
otoczeniekształtując.Nacechowanieemocjonalnestereotypusprawia,że
użytkownicytraktująsądy,obrazyizachowaniaprzezniezakładanejako
6Por.B.Braun:Rozwójsamowiedzyaprocesindywiduacji.W:Studianadspo-
strzeganiemrelacji„ja-inni”:tożsamość,indywiduacja,przynależność.Red.M.Jary-
mowicz.Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź,Zakładim.Ossolińskich,1988,
s.41-64.
7Por.Ch.Taylor:Źródławspółczesnejtożsamości.Tłum.A.Pawelec.W:Toż-
samośćwczasachzmiany.RozmowywCastelGandolfo.Przygotował,przedmowąopa-
trzyłK.Michalski.Kraków,Znak,1995,s.9-21.
