Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stereotyptożsamości
31
Niezależnieodpolskiejspecyfikiniemożnasądzić,żekultury
sąmonolityczneiponadczasowe,niemożnawięcoczekiwaćstałego
obrazutożsamościzbiorowej.Taoczekiwanastajesięstereotypem
pomagającymchwilowozachowaćwspólnotę,leczkosztempominięcia,
aonorodzikonfliktyigrozidestabilizacją.Najbardziejnarażonena
ustatycznieniejestpojęcietożsamościwswymaspekciefunkcjonalnym.
Takieatrybutyfunkcjonalne,jakkonsolidacjagrupy,tworzenieobrazu
siebienazewnątrz,dowartościowaniesamoświadomości(grupylub
jednostki)itp.,mogąprowadzićdokulturowegoutrwaleniasięstereo-
typu.Magazynemtakichstereotypówtożsamościpolskiejjesttrylogia
HenrykaSienkiewicza,którejautoragłównieztegopowoduatakował
wswychDziennikachGombrowicz,dostrzegającjednocześniejegota-
lentartystyczny.Trzebajednakpamiętaćotym,żedoraźnecelepełnią
stereotypytożsamościowewmomentachkryzysowychdlazbiorowości
jakodziałaniaobronne,któreutrzymująsiędłużejniżistniejetego
potrzeba.Etycznyproblemtegozjawiskapozostajepodznakiemzapy-
tania.Stereotyptożsamościowywoparciuoprawdziweioczekiwane
atrybutywzmacniasamoświadomość,leczpozaczasemkryzysualienuje
jednostkęzespołecznościlubzmiędzynarodowejzbiorowości.Kultury
istniejązesobąwsymbioziezbudowanejzwzajemnejchęcikomunikacji
lubzprzymusu(wsytuacjachkolonizacyjno-okupacyjnych).Kontakt
zobcościązawszepozostawiajakiśśladmaterialny,psychicznyiarty-
styczny,niekonieczniewpełniuświadamiany,wczymWolfgangWelsch
widzirozszerzającysięproceshybrydyzacjikulturwrazzrozwojem
dostępudoinformacjiiśrodkówjejprzekazywania12.Hybrydyzacjanie
jestrozumianajakoamorficzność,leczuważanajestzawytwórwłas-
nejkultury,ponieważelementyinnychkulturstająsięwewnętrznymi
treściamijakiejśkonkretnejzbiorowości.Wtensposóbtworzysięsieć
wzajemnychpowiązań.Procesinterioryzacjiobcychkulturczyniróżne
ichfragmentywłasnymizewzględunamentalno-kulturowepotrzeby.
Niemożnawięcorzekaćowyabstrahowanymzrzeczywistościmodelu
tożsamości,lecznależyuwzględnićjejprocesualnycharakter.
Identyfikującsięzsobą,możnautożsamiaćsięzeświadomością,
zwłasnąpostawąświatopoglądową,potrzebami,wyobraźnią,wrażliwoś-
ciąpercepcyjną,wiedzą,ciałem,działaniamiitp.Wszystkiewymienione
obszarynJa”sąjednaklabilne,anapewnopodlegajązmianom.Względ-
niestałesą-jaksięwydaje-zdolnościmentalno-sensoryczne,które
12Por.W.Welsch:Transkulturowość.Nowakoncepcjakultury.W:Filozofczne
kontekstyrozumutranswersalnego.Cz.2.Red.R.Kubicki.Poznań,FundacjaHuma-
niora,1998,s.195-222.
