Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
powstaniaChmielnickiegoorazwojnyRosjizRzeczpo-
spolitąopanowanienadUkrainą.Jabłonowskizaliczado
tejfazydziałalnośćm.in.SymeonaPołockiego7iDymitra
Tuptały.
–Natomiasttrzeciokreswyznaczająlatapoprzyłączeniu
KijowadoRosji(1667,ostateczniezatwierdzonew1686).
EtaptentrwaażdolattrzydziestychXVIIIw.Najważniej-
szymiprzedstawicielamipograniczasąwówczas:Stefan
Jaworski,TeofanProkopowicziTeofilaktŁopatyński8.
Podstawowymkryteriumpowyższegopodziałujestwiek
reprezentantówpogranicza,którzysązarazemopisywani
jakoprzedstawicieleuczelnikijowskiej.Periodyzacjastoso-
wanawniniejszejpracyopierasięnaklasyfikacjiJabłonow-
skiego,przyjmujejednakinnywyznacznik.Wmoimujęciu
relacjiRusiMoskiewskiejzpograniczempolsko-ruskim
głównekryteriumstanowiąwydarzeniahistoryczneiich
różnorodnekonsekwencje.
PoczątekbezpośrednichkontaktówRosjizreprezen-
tantamipograniczatolataWielkiejSmuty,ponieważpo
stronieinterwentówznajdowałosięwieluRusinów,którzy
bylimieszkańcamipaństwapolsko-litewskiego.Pierwsza
fazaskończyłasięwrazześmierciąPiotraMohyłyiwybu-
chempowstaniaChmielnickiego.Byłtoczasstopniowego
odradzaniasięCerkwiprawosławnejwRzeczypospolitej
wwymiarzeduchowymiintelektualnymporozłamie,jaki
dokonałsięwśródRusinównaskutekzawarciauniibrze-
skiej.Najważniejszymwydarzeniemdlaprawosławnych
7
SymeonPołockijakoBiałorusinreprezentowałpograniczelitewsko-
-ruskie,aleponieważbyłrównieżwychowankiemKolegiumKijowskiego,
JabłonowskiumieściłgowjednymrzędziezTuptałą.KolegiumMohylań-
skiewsensiegeograficznymznajdowałosięnapograniczupolsko-ruskim,
stądwychowankówpochodzącychzinnychziemmożnawpewnymstop-
niurównieżuznaćzaprzedstawicielipograniczapolsko-ruskiego,zazna-
czającjednakżeichwłasnąprzynależnośćetnicznąikulturową,któranie
uległazatraceniunaskutekzdobywaniawykształceniawKijowie.
8
A.Jabłonowski,AkademiaKijowsko-Mohylańska.Zaryshistoryczny
natlerozwojuogólnegocywilizacjizachodniejnaRusi,Kraków1899–1900,
s.198–199.
12
