Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wrezultacierozłamuprawosławnejmetropoliiruskiej,
jakidokonałsięwXIViXVw.,powstałydwieniezależne
metropolieikijowskaimoskiewska.Pierwszapodlega-
łapatriarszeKonstantynopola,drugauzyskałaautokefa-
lięw1448r.,aw1589r.otrzymałastatuspatriarchatu14.
WceluokreślenianowopowstałychmetropoliiGrecyukuli
dwapojęcia:flRuśMała”(odnoszącesiędometropoliiki-
jowskiej)iflRuśWielka”(oznaczeniemetropoliimoskiew-
skiej).Zczasemoba,początkowoczystoeklezjalneterminy
zaczętostosowaćwznaczeniupolitycznymorazkulturo-
wym.TerenyukraińskienazywanoflMałorosją”lubflMałą
Rusią”,aRuśMoskiewską–flWielkorosją”bądźflWielkąRu-
sią”.Konsekwentnie,stworzonoprzymiotnikiflmałoruski”
iflwielkoruski”,anamieszkańcówdanegoobszaruzaczęto
mówićodpowiednio:flMałorus”lubflWielkorus”.Pougo-
dzieperejasławskiej(1654r.),gdystarszyznakozackaprzy-
jęłazwierzchnictwoRosji,carAleksyzacząłsiętytułować
caremflWielkiejiMałejRusi”(późniejdodanojeszczeczłon
flBiałejRusi”).Wtenotosposóbokreśleniametropoliicer-
kiewnychwyznaczyłydwaodrębneruskieświaty,któreod
drugiejpołowyXVIIw.częściowoznajdowałysięwgrani-
cachpaństwacarów.
StosowanieterminuflMałaRuś”iwyrazówodniegopo-
chodnychbudzikontrowersje.IwanOgijenkouważał,że
flMałaRuś”oznaczapodstawową,główną,najstarszączęść
Rusi,dlategoniejestokreśleniempejoratywnym15.Naskutek
używaniapowyższejnazwywceluzwalczaniaukraińskiej
kulturyorazjęzykaprzezreżimcarski,którychciałpodkre-
ślić,żeUkrainatomniejszaczęśćflWielkiejRosji”,nabrał
onnegatywnegowydźwięku.Ztegopowoduwrozprawie
unikamstosowaniazwrotówflMałaRuś”,flmałoruski”itd.
OmawiająckwestiedotycząceUkrainy,posługujęsięokre-
śleniamitypuUkraina,ziemieukraińskie(konsekwentnie:
kulturaukraińska)bądźnawiązujędopołożeniageograficz-
14
Szczegółowoopodzialemetropoliiruskiej–zob.T.Hodana,Między
królemacarem,Kraków2008,s.9–12.
15I.Ог.єнко,Українськацерквазачасруїни,В.нн.пег1956,s.492.
21
