Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kanonitradycjawperspektywieliteraturyświatowej
15
iżezpowodubraku(lubniedostatecznej)znajomościtradycji,zktórejpochodzi
danytekst,„czytelnicyautomatycznieuciekajądotego,cojużznająipreferują,
awięcczytająioceniajątłumaczeniegłówniewedługwzorówjęzykowych,trady-
cjiliterackichiwartościkulturowychobszaru,wktórymzapoznająsięztekstem,
czylizwyklewswojejkulturze”13.
NiecoinnymodelliteraturyświatowejzostałzaproponowanyprzezDavida
Damroscha,autoraksiążkiWhatIsWorldLiterature?Przeznaczeniemliteratury
światowejniejestrozpłynięciesięwzłożonejwielościosobnychtradycjinarodo-
wych,aleteżniejestonaskazananazagubieniewglobalnymszumiekomuni-
kacyjnym.Literaturaświatowaniejestnieskończonymkanonemdzieł,lecz,jak
piszeDamrosch,jestto„sposóbcyrkulacjiiczytania,którystosujesięzarównodo
konkretnegodzieła,jakidocałegozbiorumateriałówiktórymożebyćużytecz-
nyzarównowczytaniuklasyków,jakinowychdzieł”14.Tauniwersalnadefinicja
eksponujekategorię„sposobucyrkulacjiiczytania”,któraoznacza,żeliteratura
światowaniejestnieogarnionymkanonemtekstówzwielukrajówświata,aspo-
sobemczytania,wktórymkażdyzainteresowanyliteraturączytelnikmożezgła-
szaćdowolneuwagidokażdegoztekstów,cojestuwarunkowanejedynietym,że
interpretowanyutwórmajakieśznaczeniedlajegoobecnych,konkretnychczy-
telników15.
Damroschpodkreśla,żetensposóbpostrzeganialiteraturymożebyćuży-
tecznyzarównopodczasczytaniaklasyki,jakinowychdzieł.Niemożnaustalić
jednegokanonuliteraturyświatowej,takwięcniemożnateżustalićjednejme-
todyczytania,którasprawdzałabysięwkażdymmomenciehistorycznymigeo-
graficznym.Zmiennośćdziełliteraturyświatowejjestbowiemjednązfunkcjijej
istnienia16.
Amerykańskibadaczwyróżniatrzysposobyrozumieniaświataliteratury17,są
to:(1)utworyklasyczne(praceofundamentalnymznaczeniu,czasemidentyfiko-
waneprawiewyłączniezantycznąliteraturągreckąirzymską);(2)ewoluującyka-
nonarcydzieł(arcydzieła-wedługDamroscha-charakteryzująsięniecomniej-
sząsiłąkulturowąniżklasyka,jednakmusząwywoływaćdialogzwłasnątradycją;
pojęciearcydziełanabrałoznaczeniawXIXwieku,kiedybadanianadliteraturą
powoliprzestawałypodkreślaćwyższośćliteraturystarożytnejnadwspółczesną);
(3)literaturajako„wieleokiennaświat”-podkreślamultikulturowośćikoniecz-
nośćdostrzeganiapluralizmu.Literaturaświatowamniejwięcejmieścisięwtych
trzechsposobachpostrzeganialiteraturyikanonu.
WedługDamroschagłównympytaniem,jakiestawiaWorldLiterature,jest
kwestiafunkcjonowaniaróżnychtekstówwświatowymobieguitego,jaksą(bądź
13Cyt.za:B.Palof,Polonistykabezgranic,t.I,Kraków2010,s.90.
14D.Damrosch,WhatIsWorldLiterature?,Princeton2003,s.5.
15Por.B.Palof,Polonistykabezgranic,s.91.
16Por.D.Damrosch,dz.cyt.,s.15.
17Tamże.
