Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AnnaJarmuszkiewicz
jakmogą)byćczytane.Zadanieliteraturyświatowejtoprowadzeniebadań,do
kogodanetekstydocierająicodlaodbiorcy-czytelnikakonkretnego-znaczą.
AlerozważaniaDamroschanieskupiająsięwyłączniewokółzagadnień:„jakie
utworysięczyta?”,„jakiesiętłumaczy?”,leczbadaczpytatakżeomechanizmy
decydująceodystrybucjiliteratury.Damroschzwracauwagę,jakbardzoniejed-
norodnamożebyćrecepcjajednegoutworuwróżnychobszarachkulturowych;ta
różnorodnośćodczytańniepoddajesiężadnymschematomipróbomrokowań.
Niejednokrotniepodkreśla,że„trzebadowiedziećsięwystarczającodużonate-
matdanejtradycji,abyzrozumiećjejmechanizmyodniesieńiukrytezałożeniana
tematdanegoświata,danegotekstu,danegoczytelnika”18.Pomocnewrozumieniu
literaturyjestsprawneposługiwaniesięznajomościąkonwencjiliterackich,gdyż
„wewnątrzdanejtradycjiliterackiejautorzyiczytelnicytworząwspólnyzbiór
oczekiwańcodotego,jakczytaćróżnerodzajeutworów,adoświadczeniczytel-
nicydziękitemuzasobowiwiedzymogązbliżyćsiędodziełazezrozumieniem”19.
ProponowanyprzezDamroschasposóblekturykonstytuujesięnaindywidu-
alnymsposobiepodejściadoutworuwtrakcieczytania,takabymócdostrzegać
szczegółyzwiązanezzakorzenieniemtekstuwkonkretnejkulturze,momencie
historycznymitd.JakpiszeMariaDelaperrière,referującksiążkęDamroscha:
podkreślającwalorydanegoutworuinaszejindywidualnejlektury,Damroschprzekonu-
jeczytelnika,żewchodzącwnowykontekstkulturowy,„niewystarczywidoklasu,mu-
simywnimrozpoznaćposzczególnedrzewa”.Swójwielopoziomowywywódprowadzi
tak,abyprzekonaćadresata,że„literaturaświatowajestliteraturą,którazyskujewtłu-
maczeniu”,bojestniąprzedewszystkim„sposóbczytania(takżewtłumaczeniu),który
pozwalanastworzeniezwiązkuzeświatempozostającympozazasięgiemmiejscaiczasu,
wktórymżyjemy”20.
Uwypuklającwalorypoznawczedzieł,atakżezapraszającczytelnikadopie-
czołowitegoizaangażowanegoichczytania,propozycjalekturyDamroschama
pewnemiejscawspólneznurtemzwrotuetycznego.Łączysięzezwrotemetycz-
nymrównieżwpunkcieodejściawaksjologiiodszczególnegoeksponowaniawa-
lorówartystyczno-estetycznychdzieła(jakożesąhistoryczniezmienne)narzecz
funkcjiideowo-poznawczych.Doświadczeniaempirystycznesąłączoneprzez
Damroschazotwartościąnainność,zpotrzebądialogu,zchęciąpoznaniainnego
świataiinnychludzi,awkonsekwencjizrewizjądefinicjitychelementów,które
uchodzązauniwersalneikulturowoutrwalone.
Takpojętyutwórliteracki,należącydoinnejkulturyniżpierwotna,dostarcza
nowychperspektywiporównań,inspirujemyśli,któreniemiałybyszansyarty-
kulacjiwprzestrzeninarzucającejjednorodność.Porównaniamiędzykulturowe
rzucająnoweświatłoiprzynosząodświeżającekonteksty.Dziękinimznaczenie
18D.Damrosch,HowtoreadWorldLiterature,Wiley-BlackwellChichester2009,s.13.
19Tamże,s.7.
20M.Delaperrière,Gdziesąmojegranice?Opostkolonializmiewliteraturze,[w:]B.Palof,Poloni-
stykabezgranic,t.2,Kraków2010,s.757.
