Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęptłumacza
13
1.1.2.Cnotaetycznajestpewnegorodzajudyspozycją,aleniekażdadyspozy-
cja,nawetidodatnia,jestcnotąetyczną.Arystotelesniemożewięcpoprzestaćna
tym,żecnotaetycznastanowipewnegorodzajueÀcig;musijeszczewyjaśnić,ja-
kiegorodzaju.Mówiwięcnajpierw,żejesttoeÀcigproairetikh/.Przymiotnik
proairetikh/pochodziodproai¿resig.Jeżelizgodzimysię,bysamąeÀcigod-
dawaćjakodyspozycję,wyrażenieeÀcigproairetikh/oznaczadyspozycjępozo-
stającąwjakimśzwiązkuzproai¿resig.Jegotłumaczeniemusiwięczależećza-
równoodtego,wjakisposóbprzetłumaczymysamąproai¿resig,jakiodspo-
sobu,wjakidokładniejpojmiemyówzwiązek,zachodzącypomiędzyniąadyspo-
zycjącnoty.Gdychodziopolskitermindlaproai¿resig,możnabyjąoddawać
przezDpostanowienieD(takjaktoczyniGromska),DdecyzjęDlubDwybórD.Każdy
ztychodpowiednikówmaswojezalety,ależeTomaszzAkwinuużywaterminu
electio,któremustosunkowonajlepiejodpowiadaDwybórD,więcijanajczęściej
stosujęwłaśnietenostatni.Wniektórychjednakkontekstachlepszymodpowied-
nikiemdlagreckiejproai¿resig,jakidlałacińskiejelectiookazujesięraczejDde-
cyzjaD,atochociażbydlatego,żeoilewybieramyzawszetylkocoś,otyledecy-
dujemysiętakżecośzrobić.Takwięcniekiedyoddajęproai¿resig-electiotakżeprzez
DdecyzjęD-sztywnakonsekwencjaniewydajesiętutajkonieczna.Cododrugiej
kwestii,przyjmuję,żedyspozycja,jakąjestcnota,wpewiensposóbodnosisiędo
naszychdalszychwyborówczyteżdecyzji(anietylkowynikazwcześniejszych,
chociażitonajczęściejjestprawdą).
1.1.3.WyrażenieeÀcig...e)nmeso/thtiouÅsatv=pro\gh(ma=goddajęprzez
Ddyspozycję...polegającąnapostawiepośredniejzewzględunanasD.Zgodnie
ztłumaczeniemD.Gromskiejokreśleniee)nmeso/thtiouÅsa,stosowanedocno-
ty,miałobyznaczyć,żejestonadyspozycjąDpolegającąnazachowywaniuwłaści-
wejzewzględunanasśredniejmiaryD.Tosformułowaniewkontekścierozważań
TomaszazAkwinujestjednakniezbytprzydatnejużzewzględunato,żeprzez
DmiaręDwypadatutajoddawaćraczejjegoważnyterminmensura,oznaczającynie
tyleśrodek,któregotrzymasięczłowiekcnotliwy,ilepewnąregułęlubnormę,
wyznaczającątenśrodekczyteżstanpośredni.PonadtojednaktłumaczenieGrom-
skiejwydajesięniestosownetakżezdwóchinnychpowodów.Popierwsze,nie
uwzględniaonofaktu,żeczymśmieszczącymsięwśrodkumabyćnietylko
postępowanieczłowiekaobdarzonegojakąścnotączyteżdoznawaneprzezniego
uczucie,lecztakżesamatacnota,usytuowanapomiędzydwiemaskrajnymiwada-
mi.WinnymmiejscuArystotelespowiadawyraźnie:meso/thgtiga¶rae)stiình(
a)reth/(DcnotajestwięcpewnąpostawąpośredniąD,1106b27).Podrugiezaś,mówiąc
ośredniejmierzeDwłaściwejzewzględunanasD,tłumaczkamimowolisugeruje,
żeśredniamiara,pozostającśrednią,możebyćzewzględunanaswłaściwaalbo
niewłaściwa,gdytymczasemuArystotelesaokreśleniepro\gh(ma=gmanietyle
