Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
TranscendentnekinoDarrenaAronofsky’ego.Film,sacrumimit
racjonalnyczłowiekichpotrzebuje,bywyrazićizinterpretowaćswąegzystencję.Nie
wiedzącotym,wewłasnej,zpozorutylkoprofanicznejegzystencji,przeżywaod-
wiecznemotywymityczne.Jeślirefleksyjna,wrażliwajednostkazdajesobiesprawę
zobecnościichdalekichrefleksówwswoimżyciu,bliskojejdoaktywnieprzeżywa-
negoprocesuindywiduacji.Zwłaszcza,jeśliwidzijedyniepozorysprawiedliwego
porządkuwpowszechnieuznanymładziespołecznym,dominującewartościkul-
turyprawomocnejuznajezaniewystarczającedlasamorozwoju,awnormachsys-
temurozpoznajetłamszącejednostkęograniczeniatwórczejswobodyinajcenniej-
szejwolnościindywidulanej5.ChoćEliadepostrzeganyjestprzezwielujakoznawca
mitówarchaicznych,służącychmudorekonstruowaniapierwotnejreligijności
uczłowiekasymbolicznego”
,tojednakjegorozumieniemitumożebyćwielcepo-
mocneprzyanaliziedziełfilmowych,zawierającychichdalekierefleksyimotywy,
jakchoćbymitkosmogoniczny,ofiarniczy(śmierciizmartwychwstania),mitypo-
chodzenia,Wielkiego(świętego)Czasu,górykosmicznej,świętegodrzewa,reno-
vatio,inicjacyjne,eschatologiczneiwieleinnych6.Wspołecznościacharchaicznych
mitybyłypodstawąduchowegoireligijnegożycia.
Filmy,októrychpiszę,jakrównieżliteratura,doktórejsięodwołuję,sąwy-
razempostawykrytycznej,anawetbuntowniczejwobecprzemocysymbolicznej
inarzucaniajednostceograniczającychjątwórczonormkulturowych,nakazu-
jącychtakie,anieinnerozumienieiprzeżywanieotaczającegoświata.Tacysą
równieżbohaterowiefilmówDarrenaAronofsky’ego,którewybrałemdoanali-
zy.Tozawszeindywidualiści,pozostającywkonflikciezsystememspołecznym
ikulturowym,egzystującynajegomarginesie,częstokroćprzybierającypostawę
alienacji,bądźotwartegobuntu,przeżywającyosobistetragedie.Zregułysąska-
zaninaprzegraną,samiprzeciwwszystkim,przeciwkoinstytucjomtotalnym.Je-
śliwygrywają,toostatecznymkosztemumiłowaniawolnościiefektemsprzeciwu
wobecpotęgiKombinatumożebyćichśmierć.
Wątkówmitycznychisymbolipowinniśmywięcszukaćtakżewewspół-
czesnymświecie,nawettym,pozorniebezbarwnym.Egzystencjalnemotywy,
zawartewponadczasowychtekstachkultury,dziełachliterackichifilmowych,
odnoszącsiędoogólnoludzkiejkondycji,pozostająswegorodzajuukrytym
drogowskazem,wskazówkądlaszukającychswegomiejscawświecieisposobu
5Zob.J.Prokopiuk,C.G.Jung,czylignozaXXwieku,[w:]C.G.Jung,Archetypy
isymbole.Pismawybrane,tłum.J.Prokopiuk,Czytelnik,Warszawa1976,s.16-22.
6Definicjęmitu,rozumianegojakohistoriaprawdziwa,opisującauwtargnię-
cie”sferysacrumwobrębświata,modelpouczającyowszelkichznaczącychludzkich
czynach,odnajdujemynastronach12-13znanejpracyM.EliadeAspektymitu,tłum.
P.Mrówczyński,Warszawa1998.Rozumieniumituwantropologiikulturowej,wtym
mituinicjacyjnego,poświęciłemsporączęśćrozdziałudrugiegoksiążki:Mit,symbol,hi-
storia,tradycja.Gombrowiczagryzkulturą,Warszawa2006,s.76-100.
