Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Transmisjaspadkuwujęciuhistorycznymiprawnoporównawczym
naniezarządzałzregułysamtestator.Tenostatniczęstozastrzegał,że
wbrakudokonaniacretiowzakreślonymterminiespadkobiercabędzie
wydziedziczony14.
Wsytuacjigdyspadkobiercaniechciałprzyjąćspadku,zasadniczo
wystarczałbrakzłożeniajakiegokolwiekoświadczeniawtymzakresie.
Niemniejjednakspadkobiercamiałteżmożliwośćodrzuceniaspadku
(respuerehereditatem),comogłonastąpićwdrodzewyraźnegooświad-
czeniawolialboperfactaconcludentia.Generalnienieistniałżaden
ogólnytermindozłożeniaoświadczeniaoprzyjęciulubodrzuceniu
spadku.Wyjątekbyłprzycretio,gdywbrakuwyznaczeniaterminuwie-
rzycielespadkowimogliwszcząćpostępowanieiniure(interrogatioin
iure),wramachktóregopretorudzielałspadkobiercyczasunanzasta-
nowieniesię”(iusdeliberandi)15.Wprawieklasycznymbezskuteczny
upływterminuzakreślonegoprzezpretoranazłożenieoświadczenia
spadkowegopostrzeganybyłjakoodrzuceniespadku,coskutkowało
wyłączeniemspadkobiercyoddziedziczenia.Nagruncieprawajusty-
niańskiegotestatormógłsamwyznaczyćtermindoprzyjęciaspadku,
asędziamiałmożliwośćzakreśleniatempusaddeliberandum.Zcza-
semprzyznanospadkobiercyprawoubieganiasięotermindoprzyjęcia
spadku,któregodługośćwzależnościodorganuwyznaczającegowy-
nosiłamaksymalnierok-przycesarzulub9miesięcy-przyinnych
sędziach.Tymrazemniezłożenieoświadczeniaspadkowegowterminie
oznaczałoprzyjęciespadkubezograniczeniaodpowiedzialnościzadługi
spadkowe16.
Namarginesiewartonadmienić,żebonorumpossessiomożnabyłona-
byćwyłącznienawniosek(agnitio),poprzezudzieleniegospadkobier-
cypretorskiemuwdrodzedecretumpretoralubnamiestnikaprowincji.
Obowiązywałytudwapodstawoweterminy:rok-dlaparentesiliberii
oraz100dni-dlainnychosób17.Wprawiepoklasycznym,anastępnie
justyniańskimzłagodzonosposóbnabyciabonorumpossessio,wprowa-
14W
.Litewski,Rzymskieprawo...,s.337.
15W
.Rozwadowski,Praworzymskie...,s.223;K.Kolańczyk,Prawo...,s.486.
16Por.W
.Litewski,Rzymskieprawo...,s.338.
17W
.Wołodkiewicz,M.Zabłocka,Praworzymskie...,s.198;W
.Rozwadowski,Praworzymskie...,
s.222.
36