Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
I.Wychowanieestetyczne
nym,ogólnoludzkimimożebyćzrozumianeprzezkażdego,ktoposiadazdolność
odczuciawyrażonychprzezdziełojakości.Innymisłowy:dziełosztuki,choć
jestwzględnieniezależnymprzedmiotem,tościślezwiązanejestzosobątwórcy
–świadomymsprawcączynuartystycznego.Związanejesttakżezosobąodbior-
cy,nadającymostatecznysensdziełuiszczególnąkwalifikacjępoprzezokreślenie
wartościestetycznych(Gołaszewska,1973).
Niemasztukibezdziełasztuki–aktywnośćtwórcyjestbezwartościowa,
jeślinieprowadzidowytworu.Możnamiećwielezamysłówiidei,alesąonebez
wartościdopókinienabiorąkształtukonkretnegowytworumaterialnego.„Wy-
chowaniemusizdawaćsobieztegosprawę”(Gloton,Clero,1988,s.38).Coprawda
whistoriisztukimożnaodnaleźćwyjątekodtejreguły–przykłademsąkonceptu-
aliściczyartyściwydzielonegonurtukonceptualizmu:land-artu.Konceptualiści
odrzucaliprzedmiotjakowynikdziałańtwórczychidemonstrowalisamepomysły.
Byłtorodzaj„głośnegomyślenia”,wktórymnaciskpołożonybyłnakoncepcję,
anienawykonanieobiektu.Niemniejiteakcje,aranżacjeiprojektyzyskałyswoją
dokumentację–fotograficzną,rysunkowączypisemną.Artyściland-artusilnie
ingerowaliwpejzaż:ChristoopakowałfoliączęśćwybrzeżawLittleBaywAu-
stralii(1969),W.deMariawzniósłpodwójnymurnapustyni(1962),R.Smithon
zbudowałspiralnągroblęnaWielkimSłonymJeziorzewstanieUtah.Choćich
(możeiabsurdalna)sztukabyłaafirmacjąsztukiczystej,toitakzyskaławymiar
materialny.
Niemawięcsztukibezdzieła,niematakżesztukibeztwórczościartystycz-
nej–procesutwórczego,któregosprawcąjestartysta.Niejednokrotniewhistorii
spotkaćmożnatezyjakobyprocestwórczyartystyuwieńczonydziełembyłprze-
jawemboskiejsiłydemiurgaczyfunkcjąstanukulturynaokreślonympoziomie
rozwojuludzkości(wyjaśnieniekulturowe,np.J.Huizinga)bądźwynikiem„gry”
artystyzinnymiartystamiorazogólnejsytuacjispołeczno-ekonomicznej(histo-
ryzm,np.M.Kagan).Niewątpliwieprawdąjest,żezarówno„iskraBoża”,społecz-
no-ekonomicznetłootoczeniaartysty,wielośćprzeszłychiwspółczesnychartyście
faktówartystycznych,jakito,żetwórcajest„produktem”społeczności,wktórej
żyje,realizującjejpotrzeby,aniekiedyjeformując(socjologicznateoriatwórczości
artystycznej,np.A.Comte,E.Durkheim,S.Ossowski),kształtująosobę,osobo-
wośćartysty,wpływająnajegokreacyjnystosunekdorzeczywistości.Aleprawdą
jestito,żeprzedewszystkimczynnikpsychologiczny–ekspresjaosobowości,
czyliautentyczneprzeżyciatwórcy,wewnętrzneuczucia,osobistedoświadczenia
iindywidualnysposóbujmowaniarzeczywistości–stanowisednotwórczości
artystycznej.H.Matissedowodził,żewdziedziniesztukiautentycznymtwórcą
jestosobanietylkouzdolniona,lecztakżeta,którapotrafi,zuwaginaostateczny
cel–dzieło,uporządkowaćcałyzespółczynności.„Widzenie”takiejestjużope-
racjątwórczą,którawymagawysiłku,wysiłkuwspieranegoodwagąpostrzegania
wszystkichrzeczyjakbyporazpierwszy.Wszelkiautentycznywysiłektwórczyjest
czymśwewnętrznym.
