Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.SZTUKA
37
wrażeń–rzeczywistość„psychologiczną”oddajądziełatypuimpresjonistycznego,
którechwytają„momentzapatrzeniasię”;rzeczywistośćwyobrażeń–rzeczywi-
stośćwizjonerówjestprzestrzeniąhipotetyczną,„futurystyczną”,sugerującąprzy-
szłość,doskonałość,stanidealny.Wartopodkreślić,żeokreślenia:„prymitywizm”,
„realizm”,„impresjonizm”,„futuryzm”,użytewfilozoficznejkoncepcjiwielości
rzeczywistościL.Chwistka,nieoznaczająhistorycznychstylów,leczichobszar
znaczeniowyjestznacznieszerszy.
Dziełosztukijestkomunikatem,przekazem,informacją.Przekaztenzakła-
daistnieniepewnego„języka”,wedlektóregodziełozostałozakodowaneiwedle
któregoodbiorcamożejeodczytać.Semantykaiteoriainformacjiwprowadzają
zagadnieniadziełasztukinapłaszczyznębadańnadjęzykiem.Nadawca–artysta,
posługującsięspecyficznymjęzykiem–systememznakówikodów,nadajekomu-
nikat,odbiorcadekodujekomunikat,gdyznasystemjęzykowyikod,anadana
informacjazostajewtedyprzyjętaizrozumiana.R.Jacobsontwierdzi,żegdysię
zjęzykiemzapoznamy,uzyskamywięcejniżtylkozrozumieniedzieła,amianowi-
ciemaksymalniebogatąinformacjęprzywystarczającejilościśrodkówkoniecznych
dozaprezentowaniadzieła.Maksimuminformacjiprzekazujedziełowtedy,kiedy
występujetzw.naddanieartystycznewstosunkudojęzykapotocznego,polega-
jącenp.nawprowadzeniurytmuczyrymu,przezcozostajewzmożonafunkcja
emotywnajęzykaitymsamymzostajeprzekazanecoświęcej,niżgdybytesame
znaczeniaoddanebyłyinnymisłowami,winnymukładzie.
Możnarównieżdziełosztukiuznaćzajakośćniesprowadzalnąinieporów-
nywalnądoniczego,niedającąsięwłączyćwżadenzistniejącychsystemów,choć
tymsposobemodcinasięmożnośćosadzeniadziełasztukiwszerszymsystemie
zjawisk.PewnąautonomiędziełasztukiwidaćuB.Crocego,jakożeistotnemo-
mentydzieławyjaśniaprzezpojęciaintuicji,ekspresjiczywteoriiE.Souriana,
uktóregodziełostajesiębytemabsolutnymnależącymdosferyprzedmiotów
idealnych.M.Dufrenneuznajeautonomiędziełasztukiwpełni,niewłączago
wżadensystembytów.Próbujenatomiastdociecjegoswoistości,porównując
dziełosztuki(araczejprzedmiotestetyczny)doświadomościczłowieka.Niejest
tojednakbytpsychiczny.WedługM.Dufrenne’a,dziełoistniejenatrzechpłasz-
czyznach:zdolnościpercepcyjnych,zdolnościuczuciowychizdolnościodbierania
prostychwrażeń,akażdazpłaszczyzndziełaujmowanajestprzyudzialeinnych
sprawnościczłowieka.Dziełosztukizawierabowiemwswejstrukturzeaspekt
jakościzmysłowych(barwy,dźwięki,gesty),aspektświataprzedstawionegoiświat
wyrażony(uczucia,jakościafektywne,któryjestszczególnym,bonienależydo
żadnychbytów,akonstytuujedziełoijegowartość.M.Dufrennenakreśliłisto-
tęnietyledziełasztuki,coprzedmiotuestetycznego–wyróżnionetrzyaspekty
przynależąprzedmiotowiestetycznemu,czylidziełuotyle,oilejestonoobjęte
percepcjąiprzeżyciem.
Dziełosztukijestjedynewswoimrodzaju,ponieważzostałwnimuchwyco-
ny,zawarty,ukształtowanyświatprzezniepowtarzalnyukładjakościzmysłowych
zgodniezwyobrażeniamiartysty.Zarazemjednakdziełosztukijestczymśogól-
