Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI.JanuszKorczakiFlorianZnanieckiwobecwyzwań…
potomstwubrakutroskizjegostrony69.Nastrojedorosłychudzielałysię
dzieciom.OdtejtrudnejdlaniegoatmosferyKorczakuciekałwsferęma-
rzeń.Byćmożejużwówczaswswojejwyobraźniprzejmowałwładzęnad
źleurządzonymświatemdorosłych,wcielającsięwrolekrólaczyczaro-
dzieja.Tymczasemjednakrealnasytuacjarodzinydodatkowopogorszyła
siępośmierciojca,kiedyzabrakłośrodkówdożycia.Jakojedynymężczy-
znaKorczakczułsięodpowiedzialnynietylkozasiebie,aleinajbliższych.
Zarabiałkorepetycjami.
DomrodzinnyGoldszmitówprzesiąkniętybyłjednocześnieżydow-
skąipolskąkulturą70.Początkowodośćzamożnirodziceniestworzyli
wprawdzieharmonijnejrodziny,niepotrafiliwpełnizaspokoićpotrzeb
psychicznychpotomstwa,leczprzezdłuższyczas,tj.dośmierciojca,za-
pewnialimudobrobyt,wtymśrodkinaedukację.Ponadtodbalioto,
bydziecizracjiżydowskiegopochodzenianiespotykałysięzszykanami
zestronyrówieśników,stądstaralisięusuwaćzichżyciajudaistyczną
obyczajowośćizastępowaćpolską71.Jednocześnieniepotrafiliwpeł-
niodciąćsięodtradycjiżydowskiej,nacopewienwpływmiałatakże
obawaoutratęklienteliprzezojca,tworzonejprzezzamożnychŻydów
szukającychpomocywuzyskaniurozwodówwedługprawamojżeszo-
wego.MłodyKorczakwyniósłwięczdomupewnetradycjeżydowskie
ipolskie,wychowywanybyłwatmosferzewielokulturowościcharaktery-
stycznejdlaówczesnejWarszawy.Łączyłpostawęrelatywizmukulturowe-
goireligijnego,ajednocześnieobserwowałantagonizmynarodowościowe
ireligijneorazichkonsekwencjeprzejawiającesiękrzywdąludzi,którzy
niczegozłegoniezrobili.KorczaknieczułniechęcidoPolakówodrzuca-
jącychŻydówanidoortodoksyjnychŻydówodcinającychsięodjakich-
kolwiekprzejawówpolskości72.Przeciwnie,wszystkietedoświadczenia:
domurodzinnego,szkoły,ulicyiszerszychkręgów,wjakichwzrastał,
zaowocowaływdalszymjegożyciuzaangażowaniemsięwpomockaż-
demudziecku,niezależnieodtego,jakieonojestizjakiegośrodowiska
sięwywodzi.
Szukającsposobówwyrażaniawłasnychprzeżyć,JanuszKorczak
szybkoodkryłswójtalentliterackiipasjęprzekazywaniaobserwacji,do-
świadczeńirefleksjipoprzezsłowopisane.Jakouczeńgimnazjumuwiel-
69J.Olczak-Ronikier,dz.cyt.,s.49–50;B.Smolińska-Theiss,KorczakowskieNarracje…,
70M.Chymuk,dz.cyt.,s.11;H.Mortkowicz-Olczakowa,dz.cyt.,s.25;A.Gurycka,
Korczakowskieinspiracje,WydawnictwoNaukoweSCHOLAR,Warszawa2002,s.16–19.
71J.Olczak-Ronikier,dz.cyt.,s.58.
72J.Bińczycka,SpotkaniezKorczakiem…,s.20–21;J.Korczak,Pamiętnikiinnepisma…,
s.129;E.Dauzenroth,JanuszKorczak…,s.108–109.