Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
.
ŚwiatopoglądkonserwatywnyHenrykaLisickiego
prawanaturalnego,powstałewprzeszłościifunkcjonująceoddawna,które
długimtrwaniemnadaluzasadniałyswąużyteczność(zasadapreskrypcji)22.
Wskazaneprzemianybyłydlatychzasadiinstytucjiniebezpieczne,gdyż
charakteryzowałysięmodernizacjąstosunkówsocjopolitycznych,zmierzając
dodemokratyzacji–emancypacjiszerokichsferspołecznychspoddominacji
historycznych,tradycyjnychelitarystokratyczno-ziemiańskich.Innymza-
grożeniembyłozjawiskosekularyzacji,deprecjonującedotychczasową,klu-
czowąrolęnormatywnąreligii23.
Wartozauważyć,żezasadniczoXIX-wiecznykonserwatyzmwza-
chodniejEuropie(zarównoumiarkowanyiskrajny–reakcyjny)24byłza-
temodpowiedziąintelektualnąelitsferposiadających,sprzeciwiającychsię
kwestionowaniutradycyjnychwartościprzezradykałówuważającychsięza
spadkobiercówrewolucyjnychpryncypiów1789r.Wwymiarzepolitycz-
nejpraxisichnowatorskieeksperymentyproponowaływizjęegalitarnej
wspólnotyrepublikańskiej,będącejnegacjąaprobowanegoprzezkonserwa-
tystóworganicznegohierarchizmu,zasadzającegosięnatranscendentnych
aksjomatachprawanaturalnego.Umiarkowanykonserwatyzm,jakdekla-
rowalijegogłównimyśliciele,byłpróbąznalezieniazłotegośrodka(aujuste
zreligiiobjawionej,azniejnsuroweobyczajeisystemrygorystycznej,męskiejmo-
ralności”.B.Szlachta,Kontrrewolucjawimięobowiązywaniaprawanaturalnego?
Uwaginamarginesiepewnegosporukonserwatystów,w:Panoramamyślikontrrewo-
lucyjnej,red.J.Bartyzel,M.Bohun,J.Goćkowski,A.Woźniak,Pułtusk2007,
s.29–33,47–48.
22Tj.nnabywaniapraw”legitymacjiprzezporządeksocjopolityczny,ndziękidaw-
nościstanufaktycznego”.B.Szlachta,EdmundBurke,s.66–68.
23J.Bartyzel,Prawica,s.16–19,41.
24Opróczumiarkowanychodnotowanojeszczedwanurty:tradycjonalistyczny
(restauracjonistyczny–kontrrewolucyjny)orazanachronistów(reakcjonistów).
Tradycjonaliściuważalizapodstawoweobaleniedziedzictwarewolucji1789r.,
aszukająckonstruktywnegoplanu,wskazywalinapotrzebęnietylenrewolucji
odwrotnej”,ilejejnprzeciwieństwa”(silnejwładzymonarszej,ograniczonejprzez
funkcjonowanie,jakociaładoradczego,reprezentacjistanowej–przykładem
miałabyćFrancjaprzełomuXViXVIw.).Anachroniścistanowilimarginesru-
chuzachowawczego,uważajączakoniecznypowrótdoancienrégime).J.Bartyzel,
Konserwatyzmbezkompromisu,s.18–34.
24
