Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Historyczneiwspółczesneformyzależności
25
Napotrzebytejpracymożnaprzyjąć,żezależnośćtoasymetrycznarelacja
łączącadwuuczestnikówstosunkówmiędzynarodowych(najczęściejpaństwa).Jej
istotąjestwrażliwość(podatność)jednegozpodmiotów(biernegopodmioturelacji
zależności)naoddziaływaniezestronydrugiego(czynnegopodmioturelacjizależ-
ności).Istnienierelacjizależnościwarunkowanejestzarównoprzezczynnikiobiek-
tywne,jakiprzezpolitykękażdegozpodmiotów.Zakresiformyrelacjizależno-
ścimogąbyćbardzozróżnicowane:odjedyniepotencjalnejmożliwościwpływu
przezsilniejszypodmiotnaokreśloneaspektysytuacjiwewnętrznejsłabszegobądź
jegoaktywnościnaareniemiędzynarodowejażpoistnieniezinstytucjonalizowanych
mechanizmówpozwalającychtemupierwszemudecydowaćopolitycewewnętrznej
izagranicznejdrugiego.
2.Historyczneiwspółczesneformyzależności
2.1.Okresprzedwestfalski
Wstarożytnościmiasta-państwagreckiewceluzaradzeniaproblemomgospodarczo-
-społecznymirozładowanianapięćwewnątrzpolitycznychpodjęłyodVIIIw.p.n.e.
politykęsystematycznejkolonizacjiwybrzeżyMorzaŚródziemnegoimórzznimzwią-
zanych,zwłaszczaItalii,Sycylii,północnychwybrzeżyMorzaCzarnego,Hiszpanii.
Ekspansjatabyłamożliwadziękipotędzemorskiejpaństwgreckich.Zajęcienowych
obszarówwpływałopozytywnienagospodarkępaństwgreckich.Podwzględemadmi-
nistracyjnymgreckiekoloniemiałyjednakcharakterzdecentralizowany,coprzyczyniło
siędozahamowaniaprocesugreckiejkolonizacjiokołoVIw.p.n.e.22Wtymokresie
rywalizacjęowpływywregioniepodjęłydwanajpotężniejszepaństwagreckie-Ateny
iSparta,wokółktórychsformowałysiędwakonkurencyjneblokipolityczno-wojskowe.
IchkonfliktwVw.p.n.e.zostałporazpierwszyopisanyprzezTukidydesawWojnie
peloponeskiej.Greckiautorukazałwswoimdziele,zwłaszczawtzw.dialogumelijskim,
istotęzależności.AteńczycyzaproponowalimieszkańcomniewielkiejwyspyMelos,
byprzyłączylisiędonich:nChcemy,żebyściesięstalinaszymisprzymierzeńcami
izachowującsweterytoriumpłacilinamdaninę”.Melijczycyodrzucilitępropozycję
-dlategoAteńczycypodbiliwyspę,wymordowaliwszystkichmężczyzn,akobiety
idziecisprzedaliwniewolę;miastoskolonizowanonowymiosadnikami23.Takapoli-
tykabyłaoceniananiejednoznacznieprzezwspółczesnych.Platonpotępiałpodboje24.
Arystotelesnatomiastdopuszczałjewodniesieniudobarbarzyńców.nSłusznąjest
rzeczą,byHellenowienadbarbarzyńcamipanowali,jakożebarbarzyńcaaniewolnik
toznaturyjednoitosamo”25.
22J.Wolski,Historiapowszechna:starożytność,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1996,
s.131-134,139.
23TukidydesWojnapeloponeska,Czytelnik,Warszawa1957,s.350-358.Zob.teżA.Gałganek,
Historiateoriistosunkówmiędzynarodowych,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2009,s.148.
24Platon,Państwo,Antyk-MarekDerewiecki,Kęty2003,s.43.
25Arystoteles,Polityka,DeAgostiniPolska-EditionesAltayaPolska,Warszawa2002,s.15.
