Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
2.Powstanieirozwójmiast
ców.Tokryteriumstatystyczneopierasięwróżnychkrajachnaróżnychzałożeniach
(zob.tab.1).
Wielubadaczywobectegoprzyokreślaniupojęcia„miasto”bierzepoduwagę
głównąfunkcję,jakądanajednostkaosadniczaspełniaorazwielkośćjednostkiosadni-
czej.Funkcjajednakniejesttrwała,ciągleewoluujeistajesiębardziejzłożonairóżno-
rodna,dlategoczęstosłyszysięsceptyczneuwagiodnośniedoposzukiwania„formuły
miasta”.Znanygeograffrancuski,P.Merlin,prześledziwszymnóstworóżnorodnejlite-
raturynatentemat,stwierdziłjedynie,żeistniejewieleokreśleńmiasta,niewypowia-
dającsię,jakajestjegoistotaiproponujączaledwie„wstępne”określeniemiasta„jako
centrumłączności(kontaktu)”,tj.„miejscakooperacjiludziiichdziałalności”(Merlin
P.,1973:18;1977).
Spisyludnościróżniąsięznaczniewokreśleniuminimalnejliczbypopulacjidecy-
dującejotym,czyosadamabyćuważanazamiejską(DemographicYearbook2002,
2005:105–114,zob.tab.1).Te,którejakokryteriumkwalifikacyjneprzyjęłyprzede
wszystkimstatusprawnyalboadministracyjny,najczęściejcharakteryzująsiętendencją
dozaliczaniajakomiejskiestosunkowomałychmiejscowości.„Miastami”mogąwięc
byćtuniewielkieosady,dlategożewcześnieuzyskałystatusmiejski,coniezawszeszło
wparzezewzrostemliczbyludności.Iodwrotnie,późneuzyskaniestatusumiejskiego
oznacza,żeznaczniewiększezgrupowanianiesązaliczanejakomiejskie,nawetjeśliist-
niejejasnyzwiązekpomiędzywielkościąliczbyludnościawspółczesnymikryteriami
określającymimiejskistatusadministracyjny.Takieuwarunkowaniahistorycznewciąż
jeszczemogąprzyczyniaćsiędopowstawaniaanomalnychkwalifikacji.Obecnepo-
działyadministracyjnewwieluprzypadkachmogąbyćbardzoźledopasowanedo
współczesnegowzorcaosadnictwaisystemuosadniczego.WIrlandiinp.miastemjest
jednostkaosadnicza,jeślimieścisięwniejsiedzibagminylubjestprawnieuznanaza
miasto,lubjeśliliczypowyżej200osób;aletermintenjestteżstosowanydokażdego
zgrupowaniawiększegoniż20domów.NiektóremiastawIrlandiimająwięcmniejniż
200osób.Kryteriummiastaliczącego200osóbobowiązujetakżewNorwegii.Nawet
wtakstosunkowoniedawnozasiedlonymkraju,jakimjestNowaZelandia,wydzielasię
dalejniezwykleanachronicznetypy„miast”zwładzamimiejskimiliczącetylkokilkuset
mieszkańców,chociażurządstatystycznytegokrajuw1969r.zamiastouznałjednostkę
obejmującąwszystkieobszaryzurbanizowane,miasta,gminy,dzielnicemiast,miastecz-
ka,stolicehrabstwzpopulacjąwiększąniż1000mieszkańców.Wniektórychkrajach
AmerykiŁacińskiejinaKaraibach(Kostaryka,Salwador,Paragwaj,EkwadorlubPeru)
zamiastouznajesięjednostkęosadnicząpowyżej100domówmieszkalnych,podobnie
jakwkilkukrajachwinnychczęściachświata,np.wTunezjiiEgipcie.Tamniektóre
miejscowościzniezwyklemałąpopulacją(niekiedynawetmniejsząniż200osób)zo-
stałyzaklasyfikowanejakomiejskiezpowodupełnieniaprzezniefunkcjiadministracyj-
nych(nierazbardzomałychrangą,zob.tab.1).
Wwielukrajachjednostkiosadniczeoliczbiemieszkańców1500,2000albo2500
sątraktowanejakostanowiące„wartościprogowe”.WtensposóbwStanachZjedno-
czonychwszystkiemiejscowościzwładzamisamorządowymilicząceconajmniej2500
mieszkańców,ogęstościzaludnienia1000iwięcejosóbna1milękwadratowąuważa
