Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Powstanieirozwójmiast
25
Pakistanu–MohendżoDaroponad4000lattemu),wśrodkowymbieguHuanghe
(ŻółtejRzeki)ibyćmożerównieżwtymsamymokresienakontynencieafrykańskim
wdolinieNilu.ZakolebkęurbanizacjiuważasięjednakEuropę.WłaśniezEuropykul-
turamiejskabyłaprzeniesiona(prawdopodobnie)doAmeryki,Australii,napołudnie
Afrykiiwinnerejonyświata.
Początkowobyłytoośrodkiwładzypolitycznej,gospodarczejireligijnej.Niejest
jednoznacznieiwpełniwyjaśnione,czyośrodkitepowstawałyniezależniewkręgach
swoichcywilizacji,czybyłotojednoźródłoinnowacji.Oczywistewydajesięjedynie
tylkoto,żemiastoprzedkolumbijskierozwijałosięniezależnieodresztyświata
(JałowieckiB.,SzczepańskiM.S.,2002;BairochP.,1971).
Dotejporyniewiadomo(niemajednoznacznychstwierdzeń),czymiastapowstały
ewolucyjniejakorezultatokreślonegoetapurozwojucywilizacji(koncepcjaewolucyj-
na),czyteżjakoinnowacja,którarozprzestrzeniałasięzpewnychwysokorozwinię-
tychcywilizacyjnieobszarównainneregionynaszegoglobu(koncepcjadyfuzyjna).
Wydajesię,żewświetlecorazliczniejszychbadańnależyuznać,żepierwszemiasta
powstawałyzróżnymnatężeniemwczterechniezależnychośrodkachcywilizacyjnych
wIIItysiącleciup.n.e.:nadTygrysemiEufratemwMezopotamii,wEgipcienadNi-
lem,wIndiachnadIndusemiwChinachnadHuanghe.Stądzdobyczecywilizacyjne
rozprzestrzeniałysięnasąsiednietereny(PiontekJ.,MarciniakA.,1998).Pojedyncze
miastapojawiłysięteżnainnychobszarach,np.JerychowewschodniejczęściMorza
Śródziemnego(obecnierejonPalestyny)orazwinnychrejonachnaszegoglobu.
NaBliskimWschodzieośrodkiprotomiejskiepowstawałyjużwneolicie.Takiro-
dowódmapołożonawśrodkowejAnatolii(wpołudniowejTurcji)osada-miastoCatal
Hüyükzałożonaok.6500latp.n.e.iznanazhandluobsydianem.ObszarBliskiego
Wschodunadługiewiekistałsięważnymcentrumkulturotwórczym,kształtującymob-
liczekulturoweAzjiiEuropy.
WpołudniowejMezopotamiizrodziłasięjednaznajstarszych(odpołowyIV
iwIIItysiącleciup.n.e.)–cywilizacjaSumeru,składającasięzdwunastuodrębnych
miast-państw.TymsamymnaobszarzeMezopotamiipojawiłysiępierwszeorganizmy
polityczne,czylimiasta-państwa,np.Uruk–najważniejszyośrodekMezopotamii,po-
nadtomiastaUr,Lagasz,Nippur,Eridu,Girsu,Ummaiin.(HrôzaJ.,1965,1972).
NapoczątkuIIItysiącleciap.n.e.powstałapierwszacywilizacjamiejskanadIndu-
sem,obejmującaponad70miast,zktórychnajważniejszetoMohendżoDaroiHarappa
(PiontekJ.,MarciniakA.,1998).
Zlicznychiniezwykleróżnorodnychźródełdotyczącychstarożytnejcywilizacji
Chinijejkilkutysiącletnichdziejówdowiadujemysięoistnieniunatymobszarzewielu
miast.Materialnepozostałościsąjednakdośćskromneiwżadnejmierzeniemogąbyć
porównywalnezmaterialnymdziedzictwemstarożytnegoBliskiegoWschodu.Należy
tuzaznaczyć,żewpierwszejpołowieIItysiącleciabyłatocywilizacjamiejskazlicz-
nymi,aczkolwiekniewielkimimiastami.Jednakwiększaczęśćludnościtrudniłasię
rolnictwem,dlategowtymsamymczasiemożnamówićocywilizacjiwiejskiej(Pion-
tekJ.,MarciniakA.,1998).
