Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
2.Powstanieirozwójmiast
RównieżnadNilemwEgipciepowstawałyliczneprotomiasta,wystarczytuwy-
mienićchociażbyMemfis,stolicęGórnegoiDolnegoEgiptu.
WAmerycepierwszeośrodkimiejskiepojawiłysięwItysiącleciup.n.e.(Piontek
J.,MarciniakA.,1998),chociażośrodkiprotomiejskiepowstawałytujużok.3000r.
p.n.e.wPerui2500r.p.n.e.wMeksyku.Cywilizacjemezoamerykańskieiandyjskie
imperiuminkaskiestanowiąszczytoweosiągnięcierozwojukulturowegoAmerykipre-
kolumbijskiej.Społecznościmezoamerykańskiewzniosłydużeośrodkimiejskiewraz
zlicznymikompleksamiceremonialnymi,tj.piramidami,placami,świątyniami,
pałacamiibudowlamipublicznymi(PiontekJ.,MarciniakA.,1998).TotuOlmekowie
tworzylizkońcemIItysiącleciap.n.e.naterenachChiapas,Oaxacaiwpołudniowej
częścistanuVeracruzpięknemiasta,np.LaVenta,Tabasco,TresZapotes,SanLoren-
zo.JednakpierwsząprawdziwiemiejskącywilizacjąwMezoamerycebyłacywilizacja
Teotihuac«nwrazzośrodkiemprotomiejskimotejsamejnazwie.Miastoopowierzch-
niok.20km2zamieszkiwałoprawie50tys.osób,aapogeumjegorozwojuprzypadało
nalata350–650n.e.,kiedynatymsamymwielkościowoobszarzezamieszkiwałopo-
nadćwierćmilionaosób.ByłotowowymczasienajwiększemiastoNowegoŚwiata
idrugiecodowielkościmiastonaszegoglobu(PiontekJ.,MarciniakA.,1998).Prze-
wyższałjetylkoChang’anstolicaimperiumdynastiiTang(lata618–907)wChinach.
JednakżenajwspanialsząwizytówkącywilizacjiAmerykiprekolumbijskiejjest
stolicaimperiumAzteków–miasto-państwoTenochtitl´n,założonenapoczątku
XIVw.iliczące60–300tys.mieszkańców,ostatniastolicaspołecznościindiańskiej
itworzącyznimintegralnącałośćnajwiększyhandlowyośrodek–Tlateloco.Sąone
dowodemnaistnieniewMezoameryce2000latrozwojużyciamiejskiego.Napozo-
stałościachtegosprzężonegoorganizmupowstaładzisiejszastolicaMeksyku–miasto
Meksyk.RówniestaryprekolumbijskirodowódmiałoboliwijskiemiastoHuinaiMar-
ca,cowjęzykuindiańskimoznaczaTiahuanaco(WieczneMiasto),szczególnyjego
rozwójprzypadałnaokresod1500p.n.e.do1200n.e.
Pozostałeobszaryświata,wtymEuropa(pozaEuropąPołudniowo-Wschodnią),
AfrykaopróczEgiptu,rozległeterenyAzjibezwymienionychcentróworazAmeryka
(pozaobszaramiPeruiMeksyku),byłyzamieszkałeprzezspołecznościrolnicze.
Pierwszezmianyocharakterzecywilizacyjnymnanaszymkontynenciewystąpiły
wstrefieMorzaEgejskiegozasprawąkulturyminojskiej(kulturykreteńskiej)–pierw-
szejmiejskiejcywilizacjiwEuropie,powstałejwepocebrązu(3000–1100r.p.n.e.).
DopieroGrecyjakopierwsiEuropejczycyprzenieśliswojezdobyczecywilizacyjne
izaczęlizakładaćmiasta(polis)pozakontynentem.Zbiegłosiętowczasiezupadkiem
imperiówbliskowschodnich–asyryjskiego,nowobabilońskiegoiperskiego.Dzięki
kolonizacjigreckiejzakładanomiastagreckiepoliswItalii,nadMorzemCzarnymina
BliskimWschodzie.Wtymokresiepowstałymiasta,takiejak:Delfy,Teby,Ateny,Mi-
let,Korynt,Efez,Knossos.WIVw.p.n.e.wwynikupodbojówAleksandraWielkiego
tradycjahellenistycznabudowypolisdotarłanaobszaryAzji,przypieczętowującnieja-
kokoniecstarożytnychcywilizacjibliskowschodnich.OdtegoczasuobszarBliskiego
Wschoduprzestałbyćdominującymcentrumkulturotwórczym,ajegomiejscezajęła
Europa.
