Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
3.Fenomenurbanizacji
cówterenówwiejskich.Urbanizacjaoznacza,żecorazwiększaczęśćspołeczeństwa
ludzkiegostajesięmieszkańcamimiasti,wmiaręjaktosiędzieje,populacjamiast
wzrasta,powiększasięichobszarirośnieichwpływnaterenywiejskie–zarównona
ichwygląd,jakinażycieichmieszkańców.Corazwięcejkrajobrazuwiejskiegoprze-
kształcasięwkrajobrazmiejski,aludziezaczynajążyćwśrodowisku,którepod
względemfizycznymispołecznymmacharaktermiejski(SmailesA.E.,1975).
Takiestwierdzenie,jakpodkreślaA.E.Smailes(1975)jestjednakżeniecouprosz-
czoneinieoddajewpełniistotyizłożonościfenomenuurbanizacji.Jestonopewnego
rodzajuunikiem,ponieważpomagazrozumiećproblemtylkowtakimstopniu,wjakim
jasnejestcomamynamyślimówiącmiasta;miejsca,którychsceneriamawyraźnece-
chykrajobrazumiejskiegoiktórychmieszkańcysąprawdziwymimieszczanami.
Właśniewtympunkcieprecyzjadefinicjibudzizastrzeżenia.Mamytubowiemdoczy-
nieniazdwomapojęciami,jednymgeograficznym,adrugimsocjologicznymichoćsą
onebliskopowiązane,tonapewnoniesąidentyczne.Jednoodnosisiędomiejsca,na-
tomiastdrugiedoludzi.Pojęciegeograficzneodnosisiędozgrupowanialudziwkon-
centracjach,któreróżniąsięodwiejskichzbiorowiskpopulacjirolniczejrozmiarem,
funkcjamiiinstytucjami;pojęciesocjologiczneodnosisiędoprzypuszczalnieodmien-
negostylużycia(genredevie)kojarzonegozmilieu(środowiskiem)izawodami,które
sąróżneodwystępującychnawsi.Todrugiepojęciejestzasadniczozwiązanezuprawą
ziemi,czylirozproszonąformąprodukcjirozciągającąsięnaznacznymobszarze,
wprzeciwieństwiedotakiejdziałalności,którajestskoncentrowanawposzczególnych
punktach–ideakoncentracjijestimplikowanaprzezurbanizację.
Podobniemasięsprawazpojęciemosady,którełączywsobietrwanieimiejsce.
Inaczejniżwprzypadkukoncentracjiludziwformietymczasowegozbiorowiskalub
rzeszy,mniejszeiwiększemiastasąskoncentrowanymiosadamiludzi,miejscami,
gdzieludziezamieszkują,conadajeimspecjalnąjakość.Takdługo,jakżycieznacznej
większościspołeczeństwabyłoograniczonemałymstopniemmobilności,czyliżycie
zawodoweirodzinnetoczyłosięwobszarzezakreślonymprzezzasięgpiechura,dy-
chotomiamiastaiwsizapewnebyłaprawdziwa.Praktyczniecałeżyciewiększościlu-
dzitoczyłosięwtymlubinnymśrodowisku.Jednakżewnowoczesnychspołeczeń-
stwachkrajówrozwiniętychmobilnośćidostatek,środkipozwalającenaszybkieprze-
mieszczaniesięnadługiedystanseinawykczynieniawtensposób,doprowadziłydo
powszechnejdysocjacjimiejscpracyodmiejsczamieszkania,aznacznaczęśćczasu
wolnegomożebyćspędzananapodróżowaniu.Docelówstatystycznychspisludności
uwzględniamiejscazamieszkanialudzi,chociażspędzająoniznacznąwiększośćczasu
roboczegoiwolnegopozadomami.Tegorodzajuspisludnościbyłbybardziejadekwat-
nywprzypadkuichprzodkówbądźwspółczesnychczłonkówbiedniejszychspołeczeń-
stw(SmailesA.E.,1975).
Częstourbanizacjęutożsamiasięzurbanizmem,czylizespecyficznymsposobem
istylemżyciamieszkańcówmiastorazich(miast)fenomenemkulturowym.S.I.Ku-
zniecova(1979:13)urbanizmpojmujejakomiejskieaspektyżycia,pojęcieurbanizacji
zaśprzyjmujesiędlaróżnychaspektówtegozłożonegoprocesu,m.in.demograficzne-
go(napływludnościzobszarówwiejskichdomiasta,cowyrażasięwpowiększeniu
