Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
ArturMarkowski
kreślonychwizjibyłautopijnaipokazujejedynie,jakbardzoemocjonalnietrak-
towanokwestię.oilediagnozęproblemumożnabyuznaćzarozsądną,otyle
propozycjenaprawzróżnychwzględówpozostawałynajczęściejirracjonalne.
Pomijającinnefunkcje,jakiewdyskursiepublicznympełniłyatakinatrady-
cyjnysamorządżydowski,należypodkreślić,żezbiegłysięonezcorazsilniejszą
opozycjąwobeckahałuzestronyspołecznościżydowskiej.Najawwychodziły
corazczęściejrozmaitekonfliktynatlefinansowymipersonalnym,takiejak
w1818r.wkahalewarszawskim
40
czymiasteczkachrozsianychwokółŁodzi
41
.To
nakazywałoadministracjipaństwowejprzyjąćaktywnąpostawę.Wkonsekwencji
zajęłasięonaproblememwsposóbpragmatycznyiodpowiadającyoświeceniowe-
mucharakterowipaństwa.
Zperspektywyhistorycznejproblemnieużytecznościiszkodliwościkahałów
poddanyzostałoceniewdrugiejpołowieXIXw.Niedoszłowtymczasiedode-
batyocharakterzepolitycznym,środowiskaintegracjonistycznezajmowałysię
bowiemwtedyinnymiproblemamiżydowskiegożycia.HilaryNussbaum,kreśląc
swojeuwagihistoryczneożydowskiejgminiewWarszawie,nieomieszkałjednak
krytyczniepotraktowaćzarównokahałów,jakibractwbędącychoficjalniedziała-
jącymelementemżydowskiejsamorządnościdolatdwudziestychXIXw.
42
Jednymzeskutkówporuszeniawtejdebaciewątkunieużytecznościkahałów
byłoprzygotowanieoficjalnychargumentówibyćmożedodatkowastymulacja
dlawładzrządowychdoprzeprowadzeniareformyżydowskiejsamorządności
wKrólestwiePolskim.
Reforma1821/22:bractwa,kahały,dozorybóżnicze
Reformasamorządużydowskiegomożebyćrozpatrywanajakotrójetapowa.Naj-
pierw,20marca1821r.dekretemgen.JózefaZajączka,namiestnikaKrólestwa
Polskiego,powołanodożyciadozorybóżnicze
43
.Ichgenezazwiązanajestwmoim
40
R.Kempner,Agoniakahału,nKwartalnikPoświęconyBadaniuPrzeszłościŻydówwPol-
sce”1912,t.1,z.1,s.71-72;J.Szacki,DigeszichtefunJidninWarsze,t.1,NewYork1947,
s.264-281.
41
F.Friedman,DziejeŻydówwŁodziodpoczątkówosadnictwaŻydówdor.1863,Łódź1935,
s.16i21;więcejokonfliktachwewnątrzkahalnychwXIXw.por.Szterenkac,op.cit.,s.34-46.
42
H.Nussbaum,SzkicehistorycznezżyciaŻydówwWarszawieodpierwszychśladówpobytu
ichwtemmieściedochwiliobecnejskreśliłHilaryNussbaum,Warszawa1881,s.51-54.
43
ookolicznościachpiszą:J.Walicki,Dozorybóżniczewteoriiidziałaniu:Polskaśrod-
kowa1821-1866,[w:]Historia,społeczeństwo,gospodarka.ProfesorowiWiesławowiPusiowi
wczterdziestoleciepracynaukowej,red.S.PytlasiJ.Kita,Łódź2006,s.110orazW
.Gliński,
ReformasamorządugminyżydowskiejwpoczątkachKrólestwaPolskiego-ustanowienieDozorów