Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzywKrólestwiePolskim(1815-1915)istniałsamorządżydowski?
25
mniemaniuzdwustronną,publicznąkrytykąpolitykiwładzkahalnychwzakresie
fiskalnymispołecznymorazzniewydolnościąwkwestiikontaktówfiskalnych
zadministracjąpaństwową.Dozorymiaływięcspełniaćrolęinstytucjizarządza-
jącej,przedewszystkimzracjonalnejperspektywy,organizacyjnejifiskalnej.Za-
chowaneźródławskazująjednaknato,żedomomentulikwidacjikahałównowa
instytucjabyławzmiankowanajedynienapapierze.Świadczytoobardzosilnym
przywiązaniuspołecznościżydowskiejdotradycyjnychformdziałania,atakże
osłusznymskądinądlękuprzedograniczeniemswobódipraw.
KahałyzniesionowKrólestwiePolskim1stycznia1822r.namocydekretu
caraAleksandraI,argumentująctędecyzjęnastępująco:nChcączapobiecciągłym
zewszechstronzażaleniomStarozakonnychnauciskiuciemiężenieubogich,
przezdotychczasoweKahały,wziąwszynauwagęprzełożeniaKommissjówRzą-
dowychwzględempotrzebyzniesieniatychżeKahałówpoustanowieniuDozorów
Bożniczych...”
44
.Wwydanym2stycznia1822r.dokumencieprzeważaznacząco
argumentacjapragmatyczna,wynikającazarównozkrokówpodjętychprzezadmi-
nistracjępaństwową(powołaniedozorów),aletakżezsygnałówprzekazywanych
władzomprzezprzedstawicielispołecznościżydowskiej(uciskzestronykahałów).
Wypracowanoprzytymszeregproceduradministracyjnychmającychnacelu
zachowaniepłynnościdziałańadministracyjnychizarządzaniasprawamispo-
łecznościżydowskiej.Kompetencjekahałuzostałyrozdzielonemiędzyterenowe
władzepaństwowe(podatki)idozorybóżnicze(sprawyinfrastrukturyikwestie
rytualne).Szczególniezadbanoonadanieprzejrzystościfinansowejidokładne,
komisyjneprzekazywaniemateriałóworazpieniędzy(takżedługów)nowowybra-
nymwładzomdozoróworazwładzomświeckim
45
.Wpraktycejednakdokumen-
tówprzekazanobardzomało,dochodziłodowielunieprawidłowościinaruszeń,
aspołecznyodbiórdozorówjakonamiastkisamorządużydowskiegobyłpoczątko-
wobardzozły.Ztrudnościąznajdowanochętnychdopełnieniafunkcjidozorców,
awnomenklaturzeurzędniczejnaniższychszczeblachużywanonawetnazwkahał
ikahalnizamiastdozóridozorcybóżniczni.Dawneinowestrukturyzaczęłysię
mieszać.osobypełniącefunkcjękahalnychzostawałyczasemdozorcamiizmie-
niałasięjedynieoficjalnanazwaichstanowiskaorazzakreskompetencji
46
.
Kolejnym,trzecimkrokiemreformybyłalikwidacjabractw,wkompetencjach
którychleżałozabezpieczenierozmaitychpotrzebspołecznościżydowskiej,takich
Bóżniczych,[w:]Studiazhistoriispołeczno-gospodarczejXIXiXXwieku,red.W
.Puś,t.2,Łódź
2004,s.51-67.
44
AGAD,CWW
,sygn.1432,k.32.
45
46
Ibidem,k.32-34.
Friedman,op.cit.,s.22.
