Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzywKrólestwiePolskim(1815-1915)istniałsamorządżydowski?
27
Wskazujeonanabezprecedensowąsytuację,wktórejlikwidacjainstytucjitra-
dycyjnejautonomiiisamorządnościżydowskiejokazałasięnietylkonieskutecz-
na,aleteżnieprzeszkodziłajejczłonkomprowadzićnadalrepresyjnąiwpływową
politykęwobecwspólnoty.Zdrugiejstronytakiemateriałyświadcząotym,żewła-
dzepaństwowezarównoKrólestwaKongresowego,jakipóźniejPrzywiślańskiego
Kraju,atakżewspólnotażydowskaniebyłydokońcazainteresowanerealnym
unicestwieniembractw.Sądzićbymożna,choćtubadaniasąniezbytzaawanso-
wane,żeszczególniespecyfikabractwapogrzebowego,polegającanaopiecenad
cmentarzemiorganizacjipogrzebu,wymuszałasytuację,wktórejaniadministra-
cjapaństwowa,anisamiŻydzimimodeklaracjiniechcielisiępozbywaćorgani-
zacjidbającejoważnyelementżyciaspołecznego-dodajmy,żezperspektywy
żydowskiejlokującysięwsferzerytualnejnieczystości.MarcinWodzińskiuważa,
żeproblemrelacjimiędzyŻydami,dozoramiawładzamipaństwowymiinielegal-
nymibractwamijestjeszczebardziejskomplikowanyipoleganaspecyficereakcji
politycznychwspólnoty.Wedługtegohistorykatradycjaistnieniachewrykadisza
byłataksilna,żezaordynowaneprzydozorachkomisjecmentarnestałysięwswej
istociepolitycznejispołecznymodbiorzechewrami.
Podobniezresztąrzeczsięmiałaizsamymikahałami.Początkowanieufność
dodozorówbóżniczych,prezentowanaprzezwspólnotężydowską,ipostrzeganie
ichjakoagendypaństwowejitworuzajmującegosiękontroląfiskalnąwzmacniały
tendencjędozachowanianielegalniedziałającychkahałów-zwładząpaństwową
zupełnieniewiązanych.Brakujewspółczesnychbadańnadtymzagadnieniem,
aleświadectwotegozjawiskamożnaznaleźćwzachowanychczasemdonosachdo
władzpaństwowychorazpinkasach(księgachkahalnych)
52
.
Reformasformalizowałateżpodziałgminżydowskichiichwzajemnezależ-
ności.Ściśleokreślonoprzynależnośćwspólnotżydowskichzmałychmiastiwsi
dokonkretnychdozorówbóżniczych.Całaprocedurapowstawaniatzw.okręgów
bóżniczychznazywanymizpolskanparafiamiżydowskimi”trwałaczęstodo
drugiejpołowylatdwudziestychXIXw.,kiedyostatecznieuformowanopodziały
terytorialneizakreswpływównowejwładzy
53
.
52
Dubnow,op.cit.,s.183.
53
AtlasHistoriiŻydówPolskich,Warszawa2010,s.179(mapa),por.teżAGAD,CWW
,sygn.
1440,k.5-8;ArchiwumPaństwowewSuwałkach,AktaMiastaSuwałk,sygn.419,k.2v-3v;
A.Markowski,MiędzyWschodemaZachodem.RodzinaigospodarstwodomoweŻydówsuwal-
skichwpierwszejpołowieXIXwieku,Warszawa2008,s.40.
