Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
I.SłużbacywilnawPolsce
dopierokolejneparagrafytraktowałyokwalifikacjachzawodowychpracowni-
kówadministracjiinspe11.Zapisten,podkreślaJacekPawłowski,wyraźnie
wskazujenaupolitycznieniesłużbycywilnej12.Możnateżspotkaćbardziejdo-
bitnestwierdzenia,żew1974roku-powejściuwżyciedekretuiuchwaleniu
kodeksupracy,którypotwierdziłzasadęzatrudnienianapodstawieumowy
opracę,mianowaniezastąpiłumowąnaczasnieokreślonyiwprowadziłnową
formęzatrudnienianastanowiskukierowniczym,tj.powołanie,couzależnia-
łokandydatówodpolitycznych(partyjnych)zwierzchników-prawourzęd-
niczezakończyłoswójbyt.Służbapaństwu,będącapodstawąetosu
przedwojennejprofesjiurzędniczej,zostałazastąpionawiernościąipodporząd-
kowaniempartiirządzącej,akwalifikacjezawodoweurzędnikówstałysiędru-
gorzędnewobeckryteriówpolitycznych,któredecydowałyozatrudnieniu
iawansach.DZarealizacjępolitycznychdecyzjiicelówkadraurzędniczapono-
siłaodpowiedzialnośćprzedpartyjnymidecydentami.Byćtylkourzędnikiem
byłomało,trzebabyłobyćurzędnikiemdyspozycyjnym.Wszystkotowykształ-
całowkadrzeurzędniczejpewnąmentalność:zjednejstronypoczuciewyż-
szościwobecobywatela,bowładzabardzowielemogłaiobywatelczułsięod
niejuzależniony,zdrugiejzaś-dyspozycyjnośćwobecdysponenta,partii”
[Mazowiecki1996,s.69].
Upolitycznienieadministracjiwzmacniałazasadanomenklatury-stano-
wiskaobsadzanoprzedewszystkimdziałaczamipartyjnymiiichpoplecznika-
mi.DWPolsce-piszeWojciechHausner-praktycznieod1944roku,przy
rządachmonopartii,mieliśmydoczynieniawadministracjipublicznejzsyste-
mempodziałułupów.Niebyłonwidocznywsposóbjaskrawy,gdyżrekrutacja
nastanowiskaurzędniczeodbywałasiępoprzezkadrowyaparatPZPR,a«łupy»
dostawałysiępokolejnychprzesileniachtzw.swoimzróżnychwalczącychze
sobąfrakcjirządzącejpartii”[Hausner2004,s.135].Wśródelementówcha-
rakterystycznychdlafunkcjonowaniaadministracjipublicznychpaństwkomu-
nistycznychwymieniasiętakżenadużywaniewładzy,korupcję,wykorzystywa-
niestanowiskdocelówprywatnych,niesprawnośćinieefektywnośćdziałania
orazzływizeruneksłużbpublicznych[Bossaert,Demmke2003,s.17].Warto
wtymmiejscuwspomnieć,żewprowadzonaw1982rokuustawaopracow-
nikachurzędówpaństwowych(maonanadalzastosowaniedlawielupracow-
nikówsłużbypublicznej),choćprzywróciłapewneprzepisywłaściwedlaurzęd-
nikówpaństwowych,np.instytucjęmianowania13orazstaż(rodzajaplikacji
11Zob.RozporządzenieRadyMinistrówzdnia20grudnia1974r.wsprawieprawiobo-
wiązkówpracownikówurzędówpaństwowych,Dz.U.1974,nr49,poz.300.
12J.Pawłowski,SystemadministracjipublicznejwPolsce,<http://dsc.kprm.gov.pl/strona.
php?id=26&id2=20>.
13AktualniewPolscemianowanieobejmujetakże:nauczycielinapodstawieKartyNa-
uczyciela,pracownikówadministracjicelnej,urzędówdyplomatycznychikonsularnych,jed-
nostekbadawczo-rozwojowych,samorząduterytorialnego,szkółwyższych,NIK,PAN,służby
cywilnejorazkomorników.Zob.szerzejJ.Boć,Administracjapubliczna,jw.,s.168.
