Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
PiotrKarwat,JarosławWierzbicki
uszczelnianianależydostrzegaćwwyeliminowaniulubprzynajmniejograniczeniu
pokusynadużyciaprowadzącejdoograniczeniawpływówpodatkowych.
4.Gradualizmiglobalizmreformpodatkowych
Reformasystemupodatkowegostanowizjawiskopostulowaneijednocześnieunikane
przezpolitykówiprawotwórców.Zgodniezugruntowanymipoglądamizzakresuindy-
widualnejracjonalnościpolitycznejrządzącychreformapodatkowastanowiipowinna
stanowićostateczność.Wprowadzanieistotnychzmianmożebowiemuzmysłowić
podatnikomwielkośćciężaruopodatkowania,dotknąćgrupwsparciapolitycznego
sprawującychwładzę,zniwelowaćefektyiluzjifiskalnych,jednymsłowemobciążyć
politycznychdecydentówkosztamizmiany.Ryzykotopozostajewspółcześnienadal
stosunkowowysokie,szczególnieżeposiadanyaparatanalitycznynaukspołecznych,
wtymekonomii,pozostawiastalesporymarginesniepewnościprognostycznej.Ob-
serwacjetedająsiępodsumowaćstwierdzeniemnstarypodatektodobrypodatek”
,
podkreślającwystępowaniesłabszejreakcjipodatnikównaistniejącyniżnanowo-
wprowadzanypodatek9.
Wskazanepowyżejokolicznościpowodują,wlicznychopracowaniachpodnoszono
przedewszystkimzasadnośćdziałańocharakterzestopniowym-gradualnym,ukierun-
kowanychnawprowadzaniezmian,którezpunktuwidzeniasystemowegopożądane,
jednoczenieniebędąrodzićsilnegooporuspołecznego10.Wopracowaniachdotyczących
reformsektorapublicznegopodkreślasiękoniecznośćrozważaniawyłączniedziałań
stopniowychjakowłaściwiejedynychmożliwych11.Wprowadzanietegotypurozwiązań
napotykajednaknadośćistotneproblemy-rozciągającprocesreformowania,rodząone
ryzykorozmyciazałożeń,niedokończeniagoprzedewszystkimwmomenciepojawienia
siępierwszychkosztów(imożliwegooporuzwiązanegozichwprowadzaniem),jak
równieżrozmyciakorzyści(sugerującychwtakimmomenciezasadnośćograniczenia
ponoszonychkosztów).Ryzykopozostawieniazmianwstanieniedokończonymjest
stosunkowodużeidośćdobrzeilustrowanewwarunkachprocesówreformkrajowych,
niekoniecznieskoncentrowanychnapodatkach.Wtymzakresietrudnojestwskazać
jakikolwiekprocesreformowaniawnaszympaństwie,któryzostałbydoprowadzony
dokońca,nawetjeżeliniezostałcałkowiciezdemontowany.
Koncepcjabardziejradykalnakoncentrujesięnazasadnościwprowadzeniazmian
kompleksowych.Opierasięnazałożeniu,jednorazowewprowadzeniereformypo-
datkowejmożemiećcharakterpreferowanyspołeczniejakołatwiejszedowprowadzenia
9J.M.Buchanan,Finansepublicznewwarunkachdemokracji,Warszawa1997,s.82in.
10
J.Tirole,R.Guesnerie,Taxreformfromthegradientprojectionviewpoint,nJournalofPublicEcono-
mics”1981/15,s.275in.wrazzpowołanątamliteraturą.
11
Reformacentrumgospodarczegorządu.Przesłanki,cele,kierunki,red.J.Monkiewicz,Warszawa1995.