Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
I.Politykasanitarnawładzmiejskich
nielicznymiwypadkami).Mogąotymświadczyćdośćliczniepojawiającesięwaktach
prawnych(zwłaszczagdańskich)zestawieniapodstawowychskładnikównieczysto-
ściulicznych,wśródktórychbodajnajczęściejwymienianoobapojęciajednocześnie
ioboksiebie(nKoettundgassenmist”)75lubteżłączononaanalogicznychzasadach
wstałąparęterminyngnój”inplugastwo”(nallerleymistundunflath”)76.Obienazwy
ewidentniebyłystosowanedookreśleniadwóchrodzajówmaterii,różniącychsięsta-
nemskupieniaistopniemwilgotności,przyczymnieczystościkonsystencjisuchej
istałej(ewentualniepółstałejilekkowilgotnej)kwalifikowanojakongnój”(nMist”)77.
Prócztegowypadaodnotować,żemianemtymoznaczanotakżeodchodyzwie-
rzęce,choćwówczaszregułyposługiwanosiędopełnieniemzawierającymodniesie-
niedogatunkugenerującychjezwierząt,awięcoddzielnieokreślanonnawózkoński”
(nPferdemist”)78,nświńskieodchody”(nSchweinsmist”)79inłajnokrowie”bądźnłajno
bydlęce”(nKuhmist”,nViehmist”)80.
Terminngnój”(nMist”)stosowanoniekiedywodniesieniudowybieranejprzez
katówzawartościdołówkloacznych81bądź(wrazzodpowiednimdopełnieniemtermi-
nologicznym)jakopojęcieoznaczającenludzkieekskrementy”(nMenschen-Mist”)82,
tożsamezewzmiankowanąwcześniejformąnMenschen-Koth”,ngnoyczłowieczy”.
6.Müll,Gemüll,Gemülde,śmieci.Mrongowiuszdefiniowałtopojęciezgodnie
zjegoogólnymznaczeniemjakośmieciiprzydomoweodpadki83.Zkoleiwsłowniku
AdelungaiencyklopediiKrünitzamożnaznaleźćszczegółowyskładtegorodzaju
nieczystości-zawierałyonestartenaprochodpadkibudowlane(kamienie,wapno,
glinę)bądźbrudywymiecionezpomieszczeńmieszkalnych(nStubenkehrigt”)oraz
75Zob.APG,300,93/25,s.160,176,358,617-618;300,58/120,s.43,68,96,102,116,126,192,260;
300,93/53,s.44,50,58,68,76,78,98;300,58/121,k.41v-42v;369,1/36,s.124.
76Zob.APG,300,93/25,s.154,177-178,303;300,58/120,s.120,165,566;,R/Z,9,s.66-67;300,5/48,
k.4r/4v,5v;300,58/121,k.107r;492/1219,s.59;369,1/28,s.66;APT,II/XIII,45,s.203;II/I,4,k.35r.
77Zob.APG,300,R/Q,19,k.261r;BGPAN,Od5709.8º,adl.60.
78APG,300,93/53,s.39;300,58/121,k.41v-42v;300,5/137,s.16,79-80;BGPAN,Od5705.8º,
adl.34;Od5705.8º,adl.28;Od12832.8º,s.24(nMistderTiere,besondersderPferdeundKühe”);APG,
300,93/11,s.239-240;369,1/27,s.60;369,1/88,k.39r-40v;492/526,s.209.
79BGPAN,XIXq.162,adl.3;APG,300,93/53,s.93;300,58/120,s.120;300,20/117,s.14,17;300,
20/117,s.21-23.
80nfleischervonihrenMastvihedenmistnichtaufofentlichestraBenunnddenweghinauswer-
fen”-APT,II/XIII,45,s.469;nBaurenvielMistdurchihrViehindieStadtbringen”-APG,369,1/109,
s.429;nkeinPferdtundtKuhMisthinauBgeworfen”-APT,II/I,7,k.59r;nPferde-,Schwein-und
Kühe-Mist”-APG,300,R/P
,12,s.939-944;nvordenStällenliegenderPferde-oderVieh-Mist”-APG,
300,41/153,k.37r-37v;nMistausdenenPferden-undVieh-StällennichtaufdieGassengeworfen”-BG
PAN,Od7812.2º,s.247;APT,II/II,62a,k.117r-177v.
81nItemvormistuthtofor[en]bydenSwartenmonck[en]”(1545r.)-APG,300,12/4,s.137.
82nlaBeEr[demScharfrichter-DK]dens.v.Menschen-MistdesNachtszusichinseinenHofplatz
führen”(receselbląskiz9IV1683r.)-APG,369,1/28,s.81;nAnderewiederum,daBsienurEinwohner
wären,undfürihreHerrschafendenendieHäuserzugehörten,umdiedurchihrePferdeundLeuted[er]
Mistgemachtenzubezalennichtschuldigwären”(efatamieszkańcówul.RabiańskiejnaStarymMieście
wToruniuz4XI1766r.)-APT,II/II,62a,k.117r.
83Mrongovius1828,s.245;Mrongovius1837,s.271.
