Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tewydarzeniawedługich„relatywnegostopniawymaganego
przystosowania”(Holmes,Masuda,1974,s.49).
Wskalachtychznalazłysięwięctakiewydarzenia,jak:
małżeństwo,śmierćmałżonki/ka,śmierćdziecka,utratapracy,
przeprowadzka,poważnyzabiegdentystyczny,problemyzteściami
czywzrostlubspadekdochodów.Skaledoczekałysiępolskiej
adaptacjiisąużywanedodziś(Sobolewski,Strelau,Zawadzki,
1999).Badaniazichzastosowaniemwykazałyistotnyzwiązek
pomiędzywielkościązmianżyciowychaczasemzapadania
nachorobyiichciężkością(Cooper,Dewe,2006).Zdrugiejstrony
skaletespotkałysięjednakzszerokąkrytyką,apodstawową
kwestiąstałosiępytanie,czytoobiektywnaobecnośćwydarzenia,
czyteżraczejichsubiektywnaocenaprzezdotkniętenimiosoby
powinnainteresowaćbadaczy(Jones,Kinman,2001).Pytanie
tozwiązanejestprzedewszystkimzkoncepcjąR.Lazarusa(1974).
Lazarus(1993)wspomina,żewpoczątkowymokresiejego
działalnościnaukowejjakopsychologadyscyplinatanieodeszła
jeszczezbytdalekoodmodelubehawiorystów(bodziec–reakcja)
iposzukiwanieindywidualnychróżnictraktowanebyło
znieufnością,ponieważpanowałoprzekonanie,żenaukapowinna
zajmowaćsięustalaniemogólnychpraw.Jednakpracadlawojska
podczasdrugiejwojnyświatowejunaoczniłaLazarusowi,żenie
wszyscynastresreagujątaksamoiżemotywacyjneipoznawcze
czynnikiodgrywająbardzoistotnąrolęwmodelustresu.Dopiero
rozkwitpoznawczozorientowanejpsychologiiwlatach60.
XXwiekuorazpracetychnaukowców,którzyośmielalisięjeszcze
wcześniejkwestionowaćbehawioralnydogmat,zainspirowały
Lazarusaipozwoliłymuwpełnizrealizowaćswójprogram
badawczy.
TeorieSelyego(1979a)możnapotraktowaćjakosztandarowy
przykładsystemowychteoriistresu,koncepcjęLazarusa–jako
przykładpsychologicznych.Współcześnienaznaczeniuzyskują
ujęciastanowiąceswegorodzajupomostpomiędzynimi,
aodwołującesięprzedewszystkimdokoncepcjizasobów.
Zaproponowanowieleróżnychkonstruktówwpisującychsięwten
nurt,np.poczucieskuteczności(Bandura,1977),koherencji
(Antonovsky,1979),wsparciespołeczne(Schwarzer,Leppin1991)
czyoptymizm(Scheier,Carver,1992).Największąpopularność
zdobyłaprzedstawionaprzezHobfolla(1989)teoriazachowania
zasobów.Wramachtejkoncepcjiwyróżniasięczterypodstawowe
