Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Czymjestpolitykazagraniczna?9
Politykazagranicznawświetległównychparadygmatówwteoriistosunkówmię-
dzynarodowych.Należypodkreślić,żepolitykęzagranicznąodmienniedefiniuje
sięnagrunciedwóchgłównychparadygmatówinurtówwteoriistosunkówmiędzy-
narodowych:(neo)realistycznegoi(neo)liberalnego.Obydwabazująnazasadniczo
różnychirozbieżnychprzesłankach.
Itak,wwielkimskrócie:realiściuważają,żestanemnaturalnymstosunkówmię-
dzynarodowychjestnieustannykonfliktiścieraniesięinteresówposzczególnych
państw,liberałowiezaśtwierdzą,iżstanemnaturalnymjestwspółpracaikooperacja,
dziękiktórejwszyscyuczestnicystosunkówmiędzynarodowychzwiększająswoje
bezpieczeństwoorazzasoby.Realiściwychodzązzałożenia,żepokójjestwynikiem
równowagisił,liberałowieuważają,żestanowionefektzacieśniającychsięzwiązków
międzypaństwowychikooperacji,zwłaszczawwymiarzeekonomicznym.Realiści
podkreślają,żebezpieczeństwoipomyślnośćpaństwazabezpieczaprzedewszyst-
kimsiłamilitarna,liberałowiestojąnastanowisko,żezależąoneodprzestrzegania
prawamiędzynarodowego,zacieśnianiawspółpracywramachorganizacjimiędzy-
narodowych(jakomiejscnegocjowaniainteresów)orazwspółpracyekonomicznej
przynoszącejkorzyściwszystkimkontrahentom.
Przyjrzyjmysięterazróżnicomwdefiniowaniupolitykizagranicznej.
Zdaniem(neo)realistów,politykazagranicznastanowindziałaniecelowe«zo
-
rientowaneprzedewszystkimnaposzerzanieskaliautonomiiiwpływówpaństwa
wśrodowiskumiędzynarodowym»lub«proces,któregoistotąjestścieraniesięnaro-
dowychinteresówpaństw»”[Morgenthau2010,za:Łoś-Nowak2011b,s.45].Kategorią
naczelnąjesttutajinteresnarodowy,któryzawszemapierwszeństwoprzedinteresem
innychuczestników,anawetinteresemgrupypaństw.Państwowrelacjachzinnymi
podmiotamijestswegorodzajunracjonalnymegoistą”.Zachowaniepaństwawśro-
dowiskumiędzynarodowymwynikaprzedewszystkimzmiejsca,jakiezajmujeono
wstrukturzesystemumiędzynarodowego(centrum,peryferie,półperyferie)oraz
wewnątrzkrajowegosystemupodejmowaniadecyzjipolitycznych.
(Neo)liberałowie,zkolei,postrzegająpolitykęzagranicznąjakonfunkcjęnarodo-
wychatrybutówiorientacjipaństwa”oraznoczekiwańinnychuczestnikówstosunków
międzynarodowych”[Smith1981,s.121,za:Łoś-Nowak2011b,s.45].Kategoriąnaczelną
jestwomawianymprzypadkusolidarnośćmiędzynarodowaiwartościuniwersalne.
Podkreślasiękoordynacyjnyikoncyliacyjny,niezaśkonfrontacyjnywymiarpoli-
tykizagranicznejpaństwa.Zachowaniepaństwawśrodowiskumiędzynarodowym
zdeterminowanejestprzedewszystkiminteresemspołecznościmiędzynarodowej,
grupypaństwlubinnychzorganizowanychzbiorowości.
Wostatnichlatachnagruncieteoriistosunkówmiędzynarodowychcorazwiększą
rolęodgrywaparadygmatkonstruktywistyczny,głoszący,żenwiększośćlubnawet
wszystkieistotneelementywpolitycemiędzynarodowejsąwynikiemszczegóło-
wychuwarunkowańspołecznychiprocesówhistorycznych,anienieuchronnych
