Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PodJeleniem,czyliwAusteriachczasówBranickiego
traktachpocztowych,powstałowielekarczmwjezd-
nychIII.WmałychmiasteczkachwXVII–XVIIIwieku
karczmy,czyteżgospodynieróżniłysięzbytniood
tych,zjakimimożnasiębyłospotkaćnawsi.Często
mieściłysięonewzwykłychizbachmieszkalnych,ale
sporobyłoteżbudynkówpostawionychspecjalniena
potrzebykonsumpcji,posiadającychdużąizbękar-
czemnąorazspecjalnealkierzykidlalepszejklienteli.
Jużwtedybudowanopodstawynowoczesnego
marketingu,ponieważnazwykarczmbyłybardzo
charakterystyczne.Zwyczajowe,odkoloruczykształ-
tubudynku,odimieniawłaściciela,alenajczęściej
ScenawkarczmieRichterAugust(1801-1873)
nazwaokreślałazwiązekzmiejscemodpoczynku,
hulankiczyłotrostwa:Wygoda,Rozkosz,Uciecha,Po-
hulanka,Hulajdusza,Wesoła,Zgoda,Łowigość,Łowiguz,
OstatniGrosz,Utrata,Piekiełko,Mitręga,Wymysłów,
Zawadaiinne.
Karczmanamazurach1813rzutpoziomy
nadtomieścisiętamjeszczebeczkakiszonejkapusty,którejza-
pachjestnieznośnydlaobcych.Wizbietejniktnigdyokiennie
otwiera,nawetwczasielata,panujetamwięcnieznośnyzaduch,
anadtomuchyirobactwouniemożliwiajątampobyt.Wlecie
więcpodróżniwoląleżećnaświeżejsłomiewszopie,aletrzeba
pilnować,bydanoistotnieświeżej,gdyżgospodarzdostarcza
zazwyczajjużwygniecionejprzezpoprzednichgości12.Idalej
doradzajeszcze,abywewentualnąpodróżpoPolsceza-
braćzesobąwłasnąpościel.Iprzezponadstolatnicwtej
kwestiisięniezmieniło,takbowiemwyglądałarozmowa
IzabelliBranickiejzpodróżnikiemWiliamemCoxe:
—Przypuszczam,żepanowiewiozązesobąwłasnełóżka?
—Nie.
—Jakżewięcspiciewtakimrazie?
—Nasłomie,jeślimożemyjądostać,ajeślitegoszczęścianie
możemydostąpić,tonapodłodze,naławcealbojakimśstole.
—Maciezesobążywność?
—Bardzorzadko.
—Cóżzatemjecie?
—Wszystko,cosięnamudadostać.Wysyłamyzwyklena-
przódjednegoznaszychsłużących,którystarasięzdobyć
cośkolwiekdojedzenia.
—Maciechybajednakzesobąłyżki,nożeiwidelce,gdyżtego
rodzajuprzyrządyniesąznanewśródchłopów?
–Każdyznasnosizesobąnóżskładany,atuiówdziezdarzy
sięnamszczęśliwienatrafćnadrewnianąłyżkę;brakuwidel-
canigdynieodczuwamy13.Taktosympatyczniedyskuto-
wanoprzyobiadku.
Cobardziejprzezorniioczywiściezamożnipodróż-
nizabieralizesobąprawdziwytabor–zzapasami,po-
ścielą,dywanami,różnymisprzętamiisłużbą.Zajmując
szopękarczemnąurządzaliwniejnaprędceszykowne
pokojeisiadalidobogatozastawionychstołów.Tak
jakiterazwhotelachmniejszegoautoramentu,zasnąć
wtakiejkarczmieniebyłorzecząłatwą,zwłaszczajeśli
więcejpodróżnychmieściłosiępodjednymdachem.
Całości–zwłaszczawświęta–dopełnialipijącywło-
ścianie,nierzadkoręcznieperswadującyswojeracje.
Swojąreputacjękarczmypodreperowałyznacznie
wciągudrugiejpołowyXVIIIwieku.Zwłaszczaprzy
Byłyteżnazwyzwiązanezpołożeniemgeografcz-
nymmającedaćpodróżnemuwrażenie,żejestukońca
podróży:jakRzym–niegdyśpostójpielgrzymów,Paryż
czyNowyŚwiat.Większośćznichdałapotemnazwę
osiedlutworzącemusiękołozajazdu.
Wdawnychczasach,abyzapewnićsobieodpowied-
niąklientelę,uciekanosiętakżedoróżnychmagicz-
nychsposobów.Szczególneznaczeniemiałytu,według
powszechnegomniemania,rzeczyzwiązanezwisiel-
cem.Powróz,naktórymzostałpowieszonyprzestępca,
uważanozaśrodekgwarantującydobrąrozprzedażpiwa
imiodu.Wskazanebyłoteżmycienaczynia,wktórych
jetrzymano,ukropemzwywarzonychziół.Czasami
kropionocałąkarczmęlubteżnaczyniadonapoi,wy-
waremzmróweklubmrowiska,abysiępijącytrzyma-
litegoszynkujakmrówkiswegogniazda.Zapewne
przezprzypadekzastosowanotudodezynsekcjido-
skonałykwasmrówkowy.
Wedługdawnejsentencji-szlacheckarzecząjestpić
achłopskąpracować,szlachtazakołnierzniewylewała,
ażetakjaktwierdząGruzini-piciebeztoastówjestpijań-
stwem,wmontowanowbachusowąprzypadłośćmnó-
stworytuałów.
Chłopinaśladującszlachtęteżwykombinowaliso-
bietoaścikwcale–aletowcale.Ponieważwkarczmach
głupiobyłopićzdrowiekowalaczymłynarza,więc
włościanieimprowizowaliscenkirodzajowe.Jedną
III)Karczmydlapodróżnych.
9
