Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PodJeleniem,czyliwAusteriachczasówBranickiego
Toteżprzedzajazdemspostrzeglikawalerowiekilkanaście
saniwysłanychgrochowinamiityleżkoniposiodłanych.
—Napijmysięgorzałki,bozimno!—rzekłKokosiński.
—Niezawadzi!—odparłchórjednogłośny.
Zsiedlizkoni,zostawilijeusłupów,asamiweszlido
szynkownejizby,ogromnejiciemnej.Zastalitumocludzi.
Szlachta,siedzącnaławachlubstojącgromadkamiprzed
szynkwasem,popijałapiwogrzane,aniektórzykrupniczek
warzonyzmasła,miodu,wódkiikorzeni45.
AtaktenspecjałspodBielskaPodlaskiegotakwspo-
mina–handlarzkońminiejakiRocho:
Holonko,bardzozamożnyisłynnyzeswegokrupniku,
tojestwódkipodszpontemugotowanejzmiodemipieprzem.
Taksformowanyoddzielnytrunek,jakonarodowywięcej
namsmakowałniżponcz,którymdelektowalisięofcerowie
huzarówpruskichkonstytującychwBielsku(...)
(...)TenkrupnikHolonkimiałwieluzwolenników
wśródkozakówibiesiadynaszebardzoczęstosiępowta-
rzały,akiedyśmysiępodochocili,śpiewaliśmyzupełnie
miejscowąpieśń:
—JaIwan,japan
Naszawolka,
naszawola.
—Idalejjużniepamiętam46.
Toostatniepodzwonnedlakarczmwwydaniu
chłopskim.Potembyłojużtylkogorzej.
Karczmarze
Dalekobyłodawnym
karczmarzomdostatusu
społecznego,któryosiąg-
nęliwspółcześnigastrono-
mowie.Byłtozawódraczej
niewdzięczny,
ponieważ
karczmarzzawszebyłpo-
środkukonfliktu–między
właścicielemakonsumen-
tem.Atakwłaściwiepomię-
dzydworem,proboszczem
achłopstwem.Mowatu
oczywiścieokarczmarzach
Szatannamawiadopijaństwa
wiejskich,gdyżwmiastach
sytuacjawyglądałazgołainaczej.Winnychsytuowa-
niachprawnychiobyczajowychzdarzałosię,żekar-
czmarzprowadzączczasemeleganckąausterięwcho-
dziłdogronazamożnychiszanowanychmieszczan.
Zdarzałysięprzypadki,żeiwiejskikarczmarzpodoro-
bieniusięniezłegomajątkuprzenosiłsiędomiasta,gdzie
kontynuowałswójbiznes.Jednakwątpliwejest,abydo-
robiłsięmajątkuwsposóbuczciwy.Zapewneoszuki-
wałtakklientów,jakiwłaściciela.Nagminnebyłyprzy-
padkifałszowaniawódki.Najłatwiejbyłodolaćdoniej
wody,aletakiefałszerstwołatwowychodziłonajaw,
ponieważgorzałkaniemiałamocy.Tęniedogodnośćli-
kwidowanododającdookowitki,naprzykładkurzego
łajnalubpóźniej,nawetwlatachpowojennychkarbi-
du.Karczmarze–arendarzezajmowalisiętakżenieco-
dziennymprocederem,szczególniepojarmarkachalbo
odpustach.Wtedytokarczmabyławypełnionaposuft,
akarczmarzeoferowalispecjalnakurację–puszczanie
krwi!!!Zwyklearendarzjestwspólnikiemtejkuracyi,onogła-
szaomożnościpuszczaniakrwi,zalecazbawienneiradykal-
neskutkitegolekarstwa.Onsadzirzędamiludziżądających
krwipuszczeniaidopieropoukończonemnabożeństwieran-
nym,operacietegorodzajudokonywająsię,alezpewnymiso-
biewłaściwymtargiem.Itak,jeślicyrulikupuścikrewzręki
płacisięopołowęmniejjakznogi,anadtoopłatamiarkujesię
ilościąkrwiupuszczonej.Najwyżej,bocałyzłoty,płaciłosię
zatęilość,jakupłyniezprzeciętejżyłyodchwiliprzecięciaaż
dowykonaniatejoperacjinaosobiesiedzącejnasamymkońcu
wrzędzieludziusadowionychwprzódydopuszczaniakrwi.
Jeżeliktopłaci15groszy,wówczaspołowętylkokrwiwsto-
sunkudopoprzedniegocyrulikdozwalaodpłynąćicorychlej
ranyzawiązuje,byodpływkrwizatamować47.Za10groszy
upuszczanokrwisymbolicznie!Iśmiesznoidurno?
Agdziechłopmiałszukaćpomocy,jakzawiodłyzioła
izabobony?Wdworze,ulekarzarodzinnego?
Takżejakośćjedzenia,mówiącbardzooględnie,po-
zostawiaławieledożyczenia.Kiełbasęprodukowano
zpadlinyalbododawanodoniejmięsozkota,czypsa.
Potwierdzatenfaktopowieść,którąusłyszałnaWoły-
niuKraszewski:Przyścierwiekoniazasiadłstrzelec-było
toniedalekomiasteczka.Długoczekałanicnieprzychodziło,
nareścieznudziłsięiusnął.Budzisięnaszelestjakiś,po-
gladaiwidzi,żesięcośruszanapadle.Wymierza,strzela
isłyszykrzyk.-JezusMaria!Przestraszony,lecikuścierwu
iwidzibabęstarąznożemwręku,którawchwiligdyokra-
wałapięknemięskokońskie,padłapostrzelona.Dowiedziano
siępóźniejzprawnegoscrutiniumsprawy,żeutrzymująca
garkuchniąwmiasteczkustarajejmośćtymsposobemtanio
mięsasięsobiestaraćbyłazwykła,ażnareścieciężkozato
ukaranazostałaprzypadkiem48.Wtamtychczasachnikt
niekontrolowałpodtymwzględemwiejskiejgastrono-
mii.Zatrułsięwkarczmie?WidaćBógpokarałpijanicę!
Zracjiczęstychkontaktówzelementemprzestęp-
czym,nierzadkoszynkarzparałsiępaserstwem,albo
Zapustywkarczmie
17
